کتێبی چیرۆک

کتێبی چیرۆک

سەرجەم کتێبەکانی ئەم بەشە (72) کتێبە هەتاکو ئێستا

---

---

---

ژمارە - ناوی کتێب -نوسەر -ساڵی چاپ - وەرگێر

---

1-بارکردن بەرەف دەریایێ -زەکەریا تامر-2000-عارف حیتۆ

2-باوەش -نەجات روستی-2006

3-بەرلەخۆرهەڵاتن-کاروان عەلی

4-بەسەرهاتی سەگێک لەسێبەرەکەیدا-یوسف عیزەدین

5-بەیازی گوڵفرۆشێک-ئارام کاکە فەلاح -1998

6-تەپڵی ئاور - 2005-ئەمین گەردیگلانی

7-تروسکەیەک لە تاریکی دا-سەلاح نیساری

8-پاشماوەی خێڵەکان-عتا محمد -1999

9-پزیشکی لادێ-فرانز کافکا-شاهۆ حەسەنپوور

10-جێ پێ -2006 -حەمە کەریم عارف

11-جێگایەکى تر-نووسینى-گوڵى تەرەقى-2004 -کۆمەڵە چیرۆک

12-حەرامترین-علی پێنجوینی - 2008

13-حەشری رەنگەکان-عزیز مەحموود پوور

14-حیکایەتی ڕەشپۆشەکان-دانا فایەق-2008

15-خەندە و فرمێسکەکانی دووچیرۆکی خۆشەویستی

16-خۆکوشتنێک لەپایزدا -زمناکۆ بوڕهان قانیع-2005

17-دەنگی نوختە-سەیدقادری هیدایەتی

18-دەنگی هەورامان-محەمەد رەزانی

19- دووربین-ئینگیڤآ بێر گێر-1980-سیروان کاروانى

20-دوورگەی بیناسازان -چیرۆکێکی پەروەردەییە بۆ گەورەو بجوک-د. عەبدولحەمید ئەحمەد ئەبو سلێمان-2007 -ئامینە ێدیق عبدالعزیز

21-دۆنادۆن حوسێن شێربەگى-2002

22- دیسان لەو شەقامانەوە-بیژەن نەجدی-ئەمین گەردیگلانی

23-ژخوشى یاخوشتر-نووسینى-إسماعیل مستەفا-2004 -کورتە چیرۆک

24-راپۆرتی بۆدی-خورخە لویس بورخس -2004-یاسین عومەر

25-رێگاوبان-نیکۆلای خایتۆڤ-2005-عەزیز سورمێ

26-ساڵە شەرابییەکان -خەبات رەسووڵی

27-سێ سەعات و بیست و دوو دەقیقەى بەرەبەیان-ئەحمەد شاملو-2000-حوسێن شێربەگە

28-سەدەى یەکەمى خەیاڵ -کاروان عومەر کاکەسور-2003

29-سەرخۆشێکى فاشیل -ئێدگار ئاڵان پۆ-2002-زمناکۆ بوڕهان قانیع

30-سەفەری تەمەن و ئاوێنەی ناخ-ماریە ئەحمەد-2001

31-شەوە خوێناویەکەى ژوور سەرى دایکم-ممحەمەد حوسێن-2006

32-چل حکایەتى مەلا مەحمودی بایەزیدى-ڕشید فندى-2004

33-چیرۆکەکانی کانی دۆک -میخائیل شۆلچۆخەف -2006-ئەکرەم عەلی

34-گەڕەکى داهۆڵەکان -نووسینى-شێرزاد حەسەن-2001-کوردستان نێت

35-گەڕەکى داهۆڵەکان۲۰۰۲ -شێرزاد حەسەن -2002

36-گەرگە گوگش-موکەڕەم ڕشید تاڵەبانى-2004-کوردستان نێت

37-گەلاوێژی کوردستان یان کەلیلە و دیمنە بە کوردی-2001-حاجی مەلا کەریم حاجی سەعید زەنگەنە

38-گوڵبژێرێک لەچیرۆکەکانى سادقى هیدایەت -ێادقى هیدایەت-2006-عەلى نانەوا زادە

39-گوڵى تەرەقى -دوو دنیا 2003-دلاوەر قەرەداغى

40-گوڵی جاکاراندا -2005-فەڕۆخ نیعمەتپور

41-ڤاسیلیسای نازدار-چیرۆکی میللیی رووسی

42-فرمێسکەکانت خەریکن پێ دەکەنن -شەمزین جیهانی

43-فریشتەکان -رەسوڵ یۆنانی-2008 -جەبار سابیر

44-فریوو خۆحەشاردان-عەتا محمد -2005

45-کاتیا-سادقی هیدایەتڤ -نەبەز ئەحمد

46-کاروان -کاروان عومەر کاکە سوور-2006

47-کڵاوی بابردوو-مقداد شاسوار-2001

48-کۆتاوەسیەتی بکوژێل-ژوان ئاوارە-2005

49-کۆمەلە چیرۆک -حەمە کەریم عارف

50-لەکۆتایی چاوەروانی -عومەرسەید-2008

51-مادمازێل کەتی-میترائیلیاتی - 2008-سەلاح نیساری

52-ماڵى ڕووناکان -وەرگێڕانى –عەتا نەهایى -2004 -هەڵبژاردەى کۆمەڵێک چیرۆکى نوێی فارسى

53-ماڵی ڕووناکان-2004-عەتا نەهایی

54-مەملەکەتی ئێسکەکان -سەمەد ئەحمەد-2006

55-مردن لەودیو پەنجەرەکەوە -هێمن مەحمود -2004

56-نامەکان بەرلەمردن ناخوێندرێنەوە-کازیوە ساڵح - 2004

57-نامەیەک بۆ بەهەشت -باران-2006

58-نووسینەوەی دڕک -ئارام کاکەی فلاح -2007

59-نۆڤلی شەترەنج-شتێڤان تسڤاگ -2002 -عەبدولموئمین دەشتی

60-هاوڕێ نیگار کێشەکەم-لینگا بوینگا-2006-هیوا قادر

61-هەژان – چەندکورتەچیرۆک و ڕۆمان-کاروان عەبدوڵڵا -2003

62-هەناسەی پێخەفە داخراوە ئەدەبیەکان -چنور سەعید-2006

63-وڵاتی کەروێشکەکان-2003-کاکەباس

64-ویژدان-مەحموودی حەکیمی -2004 -حەسەن پیچنجوێنی

65-وێنەکان دووبارە دەبنەوە-ئارام کاکەى فەلاح -2003

66-یادەوەرییەکانی کۆڵانێکی خاپوورکراو-سیامەند هادی -2006

67-ئەسپیدیلۆن -کاروان عومەر کاکە سور-2003

68- ئەفسانەی ئەسپی ئاشق -لە گەنجینەی حیکایەتی تورکییەوە 1-2008-حەمە کەریم عارف

69-ئەفسانەی ئەسپی ئاشق -لە گەنجینەی حیکایەتی تورکییەوە٢-حەمە کەریم عارف

70-ئەوینداری لە پەراوێزدا -مەهسا موحیب عەلی -2008-رەسووڵ وەیسی

71-ئێمە گوناهین -هیوا ئەمین نژاد

72-ئێوارەی شار-فەڕۆخ نێعمەتپوور

74-^{گوڵى تەرەقى-جیگایه کی تر-دلاوه ر قه ره داغی}

75-گەڕەکى داهۆڵەکان۲۰۰۱ -شێرزاد حەسەن -2001

76-رومانی دوو دونیا له نیوان زه مه ن و مانادا-جه بار جه مال غه ریب

شاڕۆخ هەورامی شاعیر و نووسەری کورد کۆچی دوایی کرد

شاڕۆخ هەورامی شاعیر و نووسەری کورد کۆچی دوایی کرد
سنە- شاڕۆخ هەورامی، شاعیر و نووسەری کوردستانی پێنجشەممەشەو لە تەمەنی ٥٩ ساڵیدا بەهۆی جەڵتەی مێشک کۆچی دوایی کرد بەپێی هەواڵی کوردپرێس: ئەم شاعێر و نووسەرە کە ئەندامی ئەنجومەنی فەرهەنگی گشتیی کوردستان بوو، خزمەتێکی بەرچاوی بە فەرهەنگ و وێژەی کوردی کرد و یەکێک لە عاشقانی تەریقەت بوو و بەرهەم و شیعری بەپێزی لەو بوارەدا پێشکەش کرد.

جگە لە کۆمەڵە شیعرێ کە هۆنیویەتەوە، "میهری ڕەزەوی لە ئاوێنەی ئەدیبانی کورد" و "لاواندنەوەی حسێن" دوو بەرهەمی نوێ شاڕۆخ هەورماییە.

بڕیارە تەرمی شاعێری کۆچکردوو دوانیوەڕۆی هەینی بە ئامادەبوونی شاعێران، نووسەران و هۆگرانی شیعر و ئەدەبی کوردی لە مزگەوتی مەڵاوەیسی شاری سنە بەڕێ بکرێت و لە گۆڕستانی بەهەشتی محەمەدی ئەسپەردەی خاک بکرێت.

کتێبی وتار و چاوپێکەوتن

 

کتێبی وتار و چاوپێکەوتن

سەرجەم کتێبەکانی ئەم بەشە (40) کتێبە ئێستا

---

---

---

ژماره -ناوی کتێب-نووسەر-ساڵی چاپ-وەرگێر-تێبینی

---

1-باوەشێ وشە-سەڵاح سالار ـ محەمەد جمال-2008              

2-بەختەوەری و بێدەنگی-مەریوان وریا قانع -2004              

3-بزمارەکان -خالید مەجید فەرەج-2006              

4-بچووکبوونەوەی ئینسان-جەبار سابیر-2006              

5-بیری رەخنەیی هاوچەرخ-2001-نەوزاد ئەحمەد ئەسوەد       

6.-پەپڤستانی من-حمەکریم عارف-2007              

7-پرسی کورد گۆڕاوە، تورکیا هێشتا لە رابردودایە-مامەند رۆژە                              

8-پرسیارەکان هێشتا تینووی وەرامن-هەڵۆ بەرزنجی-2005              

9-خامەیەکی رۆشنبیریی لەپشت گوێی زماندا-هندرێن-2007              

10-خەڵک و دەسەڵات-جەبار سابیر                              

11-خەمەکانی رۆشنگەری-هاشم ساڵح-2006-ئاوات ئەحمد       

12-خود.. نووسینەوە-ئەنوەری ڕەشی عەوڵا -2008              

13-دەسەڵات و حەقیقەت-کۆمەڵێک بیر مەند -2004-ئیدریس شێخ شەڕەفى        

14-ژیارو تازەگەری -2006-هیوا عزیزی       

15-ڕەشماڵ-بەیان فەرشی-2006              

16-زانکۆ لە مۆدێلەوە بۆ واقع-ڕێبوار سیوەیلی-2007              

17-سارد یان گەرم-شێرزاد هەینی-2007              

18-شەمیلە-عارف قوربانی-2006              

19-شۆڕشی پەنجەمۆرەکان-خلیل عەبدوڵڵا                            

20-چەند وتارێک-یاسین فەقێ سەعی -2004              

21-چریکەی چیرۆکی فارسی-یووسف عەلی خانی-حوسێن شێربەگی 

22-گەمە لەگەڵ دڕندە-عومەر سەیدە-2005              

23-گەنج و شوناس-ئارام سدیق-2007              

24-گوتارو وەرگێڕان-عەلی سوڵحجوو-2005-کۆسار فەتاحی     

25-عەقڵی شیعر-خەزعەل ئەلماجدی-عەبدولمونەلێیب عەبدوڵڵا    

26-فیکری وردیشی دەوێ-سەلاحەددینی موهتەدی                              

27-قەڵەم و هەلوێست-سلێمان عەبدولڵا یونس-2007              

28-کام ڕێگا- بابەکر دڕەیی-2004              

29-کۆ بەرهەمی جمال نەبەز-جمال نەبەز-2006              

30-لە سێبەری پرسیاردا-سەمەد ئەحمەد-2007              

31.-مەملەکەتی فارگۆنەکان-شێرزاد هەینی-1998              

32-مەملەکەتی کەلاوەکان-شیرزاد هەینی-2005              

33-مرۆڤ وەک بەخشندە -ڕێبوار سیوەیلی-2006              

34-لەخودا و پیپَغەمبەر و دەوڵەت دەترسم -برایم فەرشی-2006              

35-مناڵێک بە دزییەوە کتێب دەخوێنێتەوە-دانا فایەق-2008              

36-مهاباد لە ئۆلۆمپیادەکانی خوادا-سەلیم بەرەکات-2004              

37-میخاییل باختین سەودای وتووێژ ، پێکەنین و ئازادی-2008-د. بەختیار سەجاری          

38.-هزر و دیتن-د. عارف حیتۆ-2004              

39-وتار-2004-ساڵح سووزەنی    

40-ئەوەى نابێ بگوترێ دەبێ گوترێ-حەکیم کاکەوەیس / ئەمجەد شاکەلی -2004              

 

کتێبی کەلەپووری کورد

کتێبی کەلەپووری کورد

سەرجەم کتێبەکانی ئەم بەشە (13) کتێبە ئێستا

---

---

---

ژمارە-ناوی کتێب-نووسەر-ساڵی چاپ-وەرگێر-تێبینی

---

1 -بەرکوتێکی مەتەڵی فۆلکلۆری کوردی -سەدرەدین نورەدین  -2005               

2 -پەندی کوردی ـ چیرۆک -غومەر شێخەڵلا دەشتەکی -2006                

3-د فۆلکلۆرا کوردی دە سەردەستیەکە ژنان -رۆهات -2006                

4-سەربردەی کوردەواری بەرگی 1-جمال گردەسۆری-2006                

5-چیڕۆک و بەیتی کوردی -عەزیز شاروخ-2002                

6-گۆزەی شکاو-عەنتار نەیشابووری-2006-رەسووڵ رەش ئەحمەدی / هەڵوەدا مهابادی     

7-کانی مرادان-سەلاح پایانیانی                             

8-کێش و رتمی شیعری فۆرکلۆری کوردی-د. محمد بەکر-2004                

9-لە کۆکردنەوەی موزیکی میللیدا-مود کار بلیس و ئەرنولد باکیە-2005-تاریق سالح و جەلیل بۆتانی 

10-مریەم خان-جەلال مەلا حەسەن خۆشناو - جەنگی جەلال مەلا جەسەن -2006

11-هەنجیری چل تام-جەمال گردەسۆری-2008                

12-هێلکەی نامێ-مەولود ئیبراهیم حەسەن -2006                

13-ئەفسانە وپەندی کۆمیدی گاڵتە ئامێزی کوردی-د. نەجم ئەڵوەنی-2007 -              لێکۆلینەوە

 

کتێبی هونەری

کتێبی هونەری

سەرجەم کتێبەکانی ئەم بەشە (14) کتێبە ئێستا

---

---

---

ژ-ناوی کتێب-نووسەر-ساڵی چاپ -وەرگێر-تێبینی

---

1-تێڕوانینێک لە قوتبەوە بۆ هونەری شێوەکاری کوردی-ئاشتی گەرمیانی-2007              

2-جیهانی ئیمپریشێنیزم -هانز خافێ -ئیسماعیل حەمە ئەمین- حەمەی ئەحمەد ڕسووڵ           

3-حەسەن زیرەک و زمانی دوولا -برایم فەرشی-مۆسیقا-۲۰۰۷

4-دەروازەیەک بۆ بۆتەکانی موزیک-غەمگین فەرەج-2005 -مۆسیقا

5-ژیاننامەی گەورە موزیسیانەکان-ئەییان ودوارد -2005-زۆزک قەرەداغی -مۆسیقا

6-زیرەک-برایم فەرشی-۲۰۰۷- مۆسیقا

7-سەرەتایەک بۆ تێگەیشتنی هونەری شێوەکاری-حەسەن سلێمان-2005              

8-شمشالی ئەفسوناوی دەرباری مۆزارت -ئەنیس مەنسور-2008 - م.احمد -مۆسیقا

9-گوزارشتی مۆسیقا -د. فوئاد زەکریا-حەمە کەریم عارف -مۆسیقا

10-کامکارەکان-برایم فەرشی-مۆسیقا

11-کورد کوردستان لە هونەری هونەرمەندی شۆڕشگێڕ- یەڵماز گۆنایدا -1937 ـ 1984    حەمە کەریم عارف                                   

12-نیگارکێشان لە سەدەی بیستەم                                             

13-هونەری ئەوروپی سەدەکانی ناوەڕاست و رێنیسانس-وەهبی رەسوڵ-2002              

14-یەکەمین سەرچاوەکانى هونەرى مۆدێرن -یوهال یواخیم وینکێڵمەن-2006-سەیوان سەعیدیان 

کتێبی زانست

 

کتێبی زانستی

سەرجەم کتێبەکانی ئەم بەشە (13) کتێبە ئێستا

---

---

---

ژماره-ناوی کتێب-نووسەر-ساڵی چاپ-وەرگێر-تێبینی

---

1-بنەماکانی فسیۆلۆژی مرۆڤ -ئەکرەم قەرەداغی                         

2-پرسیار و وەڵام لە سەر زانستی گشتی                                              

3-جگەرەکێشان-د. عادل هادی ئەلقازی-2005-دڵنیا عبدالله لتیف الله          

4-جیهانی کەیهان بنەماڵەکانی هەتاو-2007-کەریم دانشیار      

5-زانستی پزیشکی بە زمانێکی ساکار-د. کامەران ئەمین ئاوە-2007              

6-زانستی کیمیا بۆ هەمووان-د. جی. بی. شولپین-د. بایەزید حەسەن عەبدووڵڵا           

7- سوڕی مانگانە لە ژندا-د. مارتن لودڤین-ئەکرەم قەرەداخی 

8-گێتی زیندەوەر-علاء الدین سجادی-2000              

9-کاروان سەراکانی ڕۆژ هەڵات-د. ئەندازیار کارل میولەر-2002-عەبدولموئمین دەشتی         

10-کانی هەتیوان تایبەتمەندی میوەکان-مورتەزا نەزەری-عەلی دارە گردەڵە 

11-لەپێناو تەندروستی سێکسیدا-رحانە فەرەنگی-سەڵاحەدین بایەزید           

12-ئەنترۆپۆلۆجیای پزیشکی-د. مجید حەمید عارف-2005-غازی عاێی محەمەد          

13-ئەنشتاین-  پۆل ستراتێرن-2005- سه باح مەلا عەوڵا  

 

کتێبی زمان و رێزمان

کتێبی زمان و رێزمان

سەرجەم کتێبەکانی ئەم بەشە (17) کتێبە ئێستا

---

---

---

ژ-ناوی کتێب-نووسەر-ساڵی چاپ-وەرگێر-تێبینی

---

1-رێزمانی پاشگری (ەوە)-د. شێرکۆ بابان-2001              

2-رێنووسی یەکگرتووی کورد- بەدران ئەحمەد حەبیب-2004              

3-زاراوەسازیی پێوانە-مەسعوود محەمەد-1988              

4-زمان-بێرنارد کەمرێ ، جێرید دایەمەند ، دەوگ واڵن ک. دەیڤید هاریسن-2007-کامل محمەد قەرەداخی       

5-زمان، و وەرگێڕان و پەیوەندیی کولتوورەکان  حوسێن یەعقووبی-2007-ئیسماعیل زارعی 

6-سینتاکى ڕستەى تێکەڵ-د. کوردستان موکریانى-2004              

7-چەند بابەتێکى زمان و ڕێزمانى کوردى-د. ڕەفیق شوانى-2001              

8-چەند لایەنێکی واتاسازی-کوروش سەفەوی -2006-دلێر سادق کانەبی 

9-گەنجینەی وشەی زمانی کوردی-هۆوتوم ـ شیندلەر-2008 -د. حەمید عزیز    

10-فیلۆلۆژیای زوانی کوردی و مێژووی کوردستان-بێهزادی خۆشحاڵی -2008-مستەفا غەفوور    

11-کاریگەرى گۆرانى لەسەر کوردى ناوەڕاست-میشێل لیزینبێرگ-2004-عەزیز گەردى     

12-هۆنەرێ پەیڤینێ-2005-جگەرسۆز پێندرۆیی         

13-واتا سازی-کلۆجێرمان – ریمو لۆبلان-2006-یوسف شەریف سعید         

14-وەرگێڕان هونەرە -جەمال نەبەز-2008              

15-وردبوونەوە لە چەند باسێکی ڕێزمانی کوردی-مەسعوود محەمەد-1974 

16-ئاسایشی نەتەوەیی و پلانی زمان-د. قیس کاکل تۆفیق -2007              

17-ئەو وشانەی لە چازگەوە وەردەگیرێن- د. رەفیق محمد شوانی-2008              

 

کتێبی فەرهەنگ

کتێبی فەرهەنگ

سەرجەم کتێبەکانی ئەم بەشە (18) کتێبە ئێستا

---

---

---

ژ-ناوی کتێب-نووسەر-ساڵی چاپ-وەرگێر-تێبینی

---

1- فەرهەنگى عربى،کوردى                   

2-گۆڤەند و زانا-حەمە کەریم عارف -2007              

3-فەرهەنگۆک -2001              

4-فەرهەنگى زاراوە (عربى،کوردى)-بەدران ئەحمد حبیب-2002              

5-فەرهەنگى سایکۆلۆژى (کوردى،عربى،ئینگلیزى)-سابیر بەکر بۆکانى-2004 

6-فەرهەنگى شیکارانەى زاراوەى ئەدەبى-بەختیار سجادى و محەمەد محمودى-2004 

7-فـەرهـەنـگى گـــوڵـى (فــارسـى ،کــوردى)-مسعود خالد گوڵى-2002 

8-فەرهەنگى قانوونى (عربى،کوردى،فەڕنسى،ئینگلیزى)-د. نورى تاڵەبانى-2006   

9-فەرهەنگى کوردى هەرامان   بەرگى  یەکەم-عەلى نانەوا زادە-2005              

10-فەرهەنگى کوردى هەرامان   بەرگى دووەم -عەلى نانەوا زادە-2005              

11-فــەرهـــەنــگـى نــوآ  (زاراوەکـــان)-کۆمەلەنوسەرێکى فارسى-2003-بورهان قانیع       

12-فەرهەنگى ئەستێرە گەشە  (کوردى ،عربى)-فازڵ نزام الدین-2003              

13-فەرهەنگی زاراوەکانی فەلسەفە و زانستە کۆمەلایەتییەکان-فەرشید شەریفی -2006 

14-فەرهەنگی زاراوەکانی ئینتەرنێت و چات-هێمن مەلا کریم بەرزنجی-2007 

15-فەرهەنگی زانستی ئاکادێمیک ئینگلیزی کوردی

16-فەرهەنگی کوردی ـ ئینگلیزی

17-فەرهەنگی ئینگلیزی- کوردی کرمانجی                                 

18-ماف نامە-حسین محمد

کتێبی سەبارەت بە ئافرەت

کتێبی سەبارەت بە ئافرەت

سەرجەم کتێبەکانی ئەم بەشە (18) کتێبە ئێستا

---

---

---

ژمارە-ناوی کتێب-نووسەر-سالی چاپ-وەرگێر-تێبینی

---

1-پێکهاتەی بەدەنی و چارەنووسی ئافرەت-ئیڤیلین ریید -2006-حەمە کەریم عارف           

2-دۆزی ژن و هەزارەی نوێ-ئارام سدیق-2007                

3-ژن .. تاک .. سیاسەت-ڤیان مەجید-2007                

4-ژن لە جیهانی سێدا-ئامانج ـ بیرورا-د. حەسنە بیجوم -2007-چروو سابیر       

5-ژن لە سەر تەختی دەسەلات -مەحموودی تلووعی-ئەبوبەرکر مەجید  

6-ژن و هۆشیاری سیاسی-شادیە حەسەن ـ سەروەر کەریم-2006                

7-ڕوانین و ڕفتاری ئیسلام لە بەرامبەر مەسەلەی ژنان-ئارام ڕشید 

8-روکاری بەشداری سیاسی ژنان-سەروەر کریم، لەتیف فاتح ، ئاوات یاسین-2006   

9-سەبارەت بە مەسەلەی ژنان- ئەوداود ئۆلینگ و ئیلیانور مارکس-2002 -ب. مازیار          

10-فیمینستناسی و جڤاکی کوردی-کازیوە ساڵح -2005                

11-فێمینیزیم جیەن-فریدمەن-فەرید شەریفی     

12-فێمینیزیم فیکرو رەوتەکانی-2006 -عەبدوڵڵا تاهیر بەرزنجی    

13-لە بزاڤەوە تا تیۆری کۆمەڵایەتی دوو سەدەی فیمینینزم-حومیرا موشیر زادە -2005 -   مراد حەکیم         

14-لە نێوان ڕابردوو ئێستا و داهاتوودا-سەوسەن سلیم                               

15-نیتشەو فێمینیزمی هاوچەرخ -نوشین شاهندە-2006-محەمەد کریم -فەلسەفە

16-هونەری بەڕێوەبردنی ژنان-مارلین منینگ ، پاتریشیا هدداک -عەلی ئەکبەر مەجید           

17-ئازارەکانی من -یەکێتی ژنانی کوردستان-2006                

18-ئەنفال و ئافرەتى کورد-عەدالەت عمر ساڵح -2002                

 

کتێبی کۆمەڵناسی

کتێبی کۆمەڵناسی

سەرجەم کتێبەکانی ئەم بەشە (20) کتێبە ئێستا

---

---

---

ژمارە-ناوی کتێب-نووسەر-ساڵی چاپ-وەرگێر-تێبینی

---

1-پێشەکیەک لە سەر کۆمەڵناسیی سیاسی-ئەحمد نەقیب زادە-2007-مەسعوود رەواندووست      

2-دەروازەکانى کۆمەڵناسى -د. مەنوچێهر محسى - 2002-ڕێبوار سیویلى،موێیلح ئیروانى،موراد            

3-سۆسیۆلۆژیا لای مارکس و ماکس ڤێبەر-د. ئیحسان محەمەد ئەلحەسەن -دانا مەولا حەسەن 

4-سۆسیۆلۆژیاى خێزان-ملحیە عونی القێر و ێبیح عبالمنعم احمد-2002-سابیر بەکربۆکانى           

5-شۆڕش و بزووتنەوە کۆمەڵایەتییەکان-  ئەنتۆنی گیدنز- 2005-هیوا حاجی         

6-چەردەیەکی کۆمەڵایەتییانەی لە مێژووی نوێی عراق -عەلی وەردی- دلێر میرزا          

7-کورتە مێژووی گۆڕانکارییەکانی کۆمەڵناسی -بۆتول -فەرشید شەریفی   

8-کۆمەڵناسى -ستار باقى کەریم -2004              

9-کۆمەڵناسى شەڕ-گاستۆن بوتڵ،ئانتۆنى گیدێنز،د.حسینبشریە-2000-عومەر باڵەکى     

10-کۆمەڵناسى گشتى -د. مەنوچێهر محسى-2005 -موێلیح ئیروانى    

11-کۆمەلناسی کێشەکان و روانگەکان -ئەنجومەنی قەڵەمی کوردستانی ئێران-کۆسار فەتاحی                                       

12-کۆمەڵناسیی جەنگ-گاستۆن بۆتۆل-2006 -مەنسوور تەیفووری          

13-کۆمەڵناسیی خێزان -د. مەعن خلیل-2007 -ئارام ئەمین جەلال

14-کۆمەڵناسیی گشتی  بەشی یەکەم -د. مەنوچێهر موحسنس -2005-موسڵح ئیروانی    

15-لە پەیوەندیەوە بۆ خۆشەویستی -ڕێبوار سیوەیلی-2004              

16-لەپەیوەندییەوە بۆ خۆشەویستى -ڕێبوار سیوەیلى-2004              

17-مێژووی پەروەردەو فێرکردن-عەلیئەکبەر مێهر ئارا محەممەد عەباس زادەگان علی فروز فەر -قادر وریا           

18-مێژووی سەرهەڵدانی کۆمەڵناسی -د. مەنوچێهر موحسنی-2005-موسڵح ئیروانی    

19-ئیبن خەلدون و کۆمەڵناسیی نوێ-فوئاد بەعلی -2006 -زیرەک ئەحمەد و سنور عەبداڵڵا      

20-ئیلیتەکان و کۆمەلگا -تی. بی. باتامۆڕ-2008 -ناسر ئیبراهیم زادە

کتێبی کۆمپیوتەر و ئەنتەرنێت

 

کتێبی کۆمپیوتەر و ئەنتەرنێت

سەرجەم کتێبەکانی ئەم بەشە (21) کتێبە ئێستا

---

---

---

ژ ماره-ناوی کتێب-نووسەر-ساڵی چاپ-وەرگێر-تێبینی

---

1-بە کوردی++Wanai C

2-بەرنامەی فۆتۆشۆپ 7می-ئاسۆی نادری                             

3-چۆن دەبیتە هاکەرێکی سەرکەوتوو-هەردەوان نەقشبەندی                                

4-دەروازەیەک بەرەو جیهانی کۆمپیوتەر-2001-سەنگەر شنۆیی    

5-دەروازەیەک بەرەوە جیهانى کۆمپیوتەر-بەشى یەکەم-ناوى نوسەر دیار نیە-2001    سەنگەر شنۆیى    

6-دروست کردنی سایت                                           

7-ڕێبەرى سایتە کوردییە کان-هێمن مەلا کەریم بەرزنجە-2004              

8-زمانی هیتملHTML-ئەندازیار / هەلمەت غریب خدر                               

9-سەرەتایەک لەسەر (ASP.Net- 2005 )

10-سریدی ماکس-چرای قەلا   

11-چەند بابەتێک دەربارەى کۆمپیوتەرو ئینتەرنێت گۆڤارى کۆمپیوتەر-ژمارەی ٢-2005      

12-فیرکردنی فۆتۆشاپ           

13-فرۆنتپەیج بە کوردی-ئاسۆی نادری-2004              

14-فۆتۆ شۆپ-چرای قەڵا                                 

15-فۆرمات ئێکس پی                                    

16-فێربوون و بەکار هێنانى کۆمپیوتەر-هێمن مەلا کەریم بەرزنجى-2005              

17-کەتەلۆگى سایتە کان-سەرکەوت پێنجوێنى-2004              

18-مدیا ستۆدیۆ                                           

19-ویندۆز ئێکس پی -هێمن مەلا کەریم بەرزنجی                        

20-ئەلف و بێ ی ڤیژوەڵ بەیسک-ئەندازیار / عبدالرحمن بهاْ الدین شاکر-2005 

21-ئینترنێت-2003              

 

کتێبی ژیاننامە و بیرەوەری

کتێبی ژیاننامە و بیرەوەری

سەرجەم کتێبەکانی ئەم بەشە (21) کتێبە ئێستا

---

---

---

ژ-ناوی کتێب-نووسەر-ساڵی چاپ-وەرگێر-تێبینی

---

1-بەرهەمی خەبات ـ بەشێک لە بەرهەمەکانی ا. ب. هەوری-ئەبوبەکر شێخ جەلال-2002   

2-بەفرەلۆک ـ ئەزموون -دڵشادعەبدوڵڵا-2006                

3-بیرەوەرییەکانی سەعید ناکام -سەعید ناکام-2003                

4-پێشەواى ڕابوون-بیرەوەریەکانى سەعید هومایون-هاشک سەلیمى- 2007- رسول سوڵتانى    

5-حەمە غای گەورە-مەسعوود محەمەد -1986                

6-ڕەشید نەجیب ـ ژیانی و بەرهەمەکانی -ئومێد ئاشنا-2001                

7-رێگای یاخییان-ئازیز عەبدوڵڵا-2005                

8- سەراب لە ئێوارەکانی غوربەت -شاخەوانی کەریم هەژار-2007                

9-سەربازێکی ئەمێریکایی -ژەنەراڵ تۆمی فرانکس-2006 -باست حەمە غەریب          

10-شێرەکوللەی ئاسنین-سەلیم بەرەکات-2003-عیسا چیایی        

11-گەشتەدووەرەکەم لەپێناوى ئازادیدا-نیلسۆن ماندێلا -2005-شێرزاد هەینى -رامیاری

12-گوڵنارەکانى شۆێنپآ لەباخچەکانى تاراوگە -هەندرێن-2006                

13-عەبدولرَحیم ڕەحمی هەکاری-د. فەرهاد پیرباڵ- 2002                

14-کەرکوک بۆ مێژوو دەدوێت - جەعفەر ـ عەدنان کاکە رەش-2006                

15-لەکۆشکی ئالیزییەوە -شیراک و ساکۆزی و روایال -بیار بیون -2008-شێرزاد هەینی     

16-لەودیو دەرگا داخراوەکانەوە -ئارێز عەبدوڵڵا-2004        

17-مەحموود ئێزدی  چەند تیرۆژکەک ل دۆر ژیان و خەبتا وی-سەعید خودێدا عەلۆ ـ قادر حەسەن عیدۆ-2004                 

18-منداڵیم ئاسکێک بوو بەسەر پەلکەزێرینەکاندا-بازبازێنی دەکرد-کاروان عومەر کاکەسوور-2003                

19- مەولەوی – ژیان و بەرهەمی- محمدی مەلا کریم - 2001                

20-یاداشتی دیوان و کۆژانی زیندان-کاروان رەئوف ناسراو بە هاوبیرکاروان- 2004        

21-ئاوێنەی ژینم-شاکر فەتاح-2003  

۲۲-چرای ئەفسوناوی-ئینگمار بێریمان-دلاوەر قەرەداغی-٢٠٠٦ 

٢٣-گەشتی ژیانم-مەسعود محەمەد-١٩٩٢؛١٩٩٩            

فه رهه نگی کوردی به فارسی بۆ موبایل(جاوا)

فه رهه نگی کوردی به فارسی بۆ موبایل(جاوا)-(new)

دیوانی شێعر

 کتێبی نوێی شێعر

---

---

---

١-هۆنراوەی مارف ئاغایی-نووسینی کەریم دانشیار

٢-هۆنراوەی مامۆستا جەعفەر حسێن پور(هێدی)-نووسینی کەریم دانشیار

٣-هۆنراوه‌ی تێکۆشه‌ر مه‌لا ئاواره-نووسینی کەریم دانشیار

٤-خەونە بەردینە-هۆنراوەی سوارە ئیلخانی زادە-نووسینی کەریم دانشیار

٥-هۆنراوەی مامۆستا عەلی حەسەنیانی(هاوار)-نووسینی کەریم دانشیار

٦-هۆنراوەی مامۆستا قاسم مۆئەیەدزادە(هەڵۆ)-نووسینی کەریم دانشیار

٧-هۆنراوەی مامۆستا فاتێح شێخی(چاوە )-نووسینی کەریم دانشیار

٨-بەرەو موکوریان-هۆنراوەی مامۆستا هەژار-نووسینی کەریم دانشیار

٩-ڕازی تەنیایی-هۆنراوەی مامۆستا ئەحمەد هەردی-نووسینی کەریم دانشیار

---

 

دیوانی شێعر-پیتی ﺋ

---

۱-ئازارێک له‌گه‌ڵمدا پیاسه‌ ده‌کات(فه‌رید مه‌خموری )

۲-ئافره‌تێكی ته‌نیا

۳-ئاڵه‌ كۆك(مامۆستا هه‌ژار)

۴-ئاهووی ئێڵاخان

۵-ئاهی دلێكی بریندار( ئاراس کاژاوی)

۶-ئاواته‌ خنکاوه‌کان (ره‌حمان ته‌ره‌غه )

۷-ئاوێستایه‌ك بۆ نه‌سوتان

۸-ئاوێنه‌یه‌ک نیگا

۹-ئه کسێون ئێستی

۱۰-ئه‌به‌دییه‌تی غه‌ریبی

۱۱-ئه‌و شمشێرانه‌ی ئاوس بوون به‌ گوناه (شه‌هید که‌ولۆسی )

۱۲-ئه‌و شیعرانه‌ی تۆ ئه‌بینن (سالار جه‌وهه‌ر )

۱۳-ئوشا( هوشه‌نگ شێخ محه‌مه‌د)

۱۴-ئێستا له‌نێوان دو ئاوێنه‌دا

۱۵-ئێواره‌ ئاشقه‌کانی ته‌مه‌ن

۱۶-ئێواره‌یه‌ك به‌ر له‌هاتنی مه‌رگ(که‌ژال ئیسماعیل )

۱۷-ئەو ڕۆژەی دەمرم باران لە پەنجرەکەم دەدا

۱۸-ئەڤیننامە

۱۹-ئەرشیڤی ئەشق

۲۰-ئه‌ی دڵبه‌رد به‌ كوێت گه‌یاندم

۲۱-ئێواره‌که‌

---

  دیوانی شێعر-پیتی ب

---

۱-باران و دڵۆپه‌

۲-بارانی سلێمانی..

۳-بارگه‌ی یاران۱-۲-۳

۴-بازاری بۆنفرۆشان

۵-بزه یه ک له تاریکیدا

۶-بزه‌ی خاك ( عه‌لی گوڵی)

۷-به تاو پێدا ده بارێن

۸-به رهه می خه بات

۹-به ‌ژماره‌ی ته‌له‌فۆنه‌کانی عاله‌م

۱۰-به‌ سێداره‌ی لێوه‌كانتا هه‌ڵمواسه‌

۱۱-به‌تاو پێكدا ده‌بارین

۱۲-به‌ته‌نیشت فه‌نابوونه‌وه‌

۱۳-به‌ردی هه‌تاو

۱۴-به‌رسیله‌ عیشقێ بۆ خودا

۱۵به‌ره‌و شێت بوون

۱۶-به‌شێك له‌ دیوانی مه‌جزووب

۱۷-به‌فرانباری 23 ساڵ

 ۱۸-به‌نده‌رى به‌رمۆدا

۱۹-به‌وری به‌یان

۲۰-بۆ كوردستان

۲۱-بیابانێکی پڕ له‌ دووکه‌ڵ

۲۲-بیره وه ریه کانی ڕۆژێکی شه که ت

۲۳-به‌و ڕێیانه‌دا تێپه‌ڕیم له‌و کانییانه‌م خوارده‌وه

۲۴-باشترین شیعره‌کانی نیچه

۲۵-باویلکە-شێعری مندالان

۲۶-به‌یان( حه‌سه‌ن سه‌لاح سۆران)

---

دیوانی شێعر-پیتی پ

---

پاڕانەوە لە ئاو

پاییزا چیای

په یڤ

په‌ستێن بازنه‌یی

پڕم له‌ عیشقی تۆ

پیاسه‌یه‌ک به‌ کوچه‌کانی قه‌ده‌ردا

پیره‌ مێرد و ژ‌یان و به‌رهه‌مه‌کانى به‌رگى یه‌که‌م

پێکه کان بیریان ده چێت بمخۆنه وه

---

دیوانی شێعر-پیتی ت

---

١-تاپۆی وەرزێکی سەوز

٢-تەقینەوە

---

دیوانی شێعر-پیتی ج

---

١-جه غه تووی فرمێسک

٢-جگەر خوێن

---

دیوانی شێعر-پیتی چ

---

 چرپه کانی ته مه ن

چه ند نامه یه ک بۆ تارانتا بابۆ

چه پکێک له هۆنراوه جۆر به جۆره کانی مامۆستا هه ژار

چوار خشته کیه کانی حه کیم عومه ری خه یام

 

---

دیوانی شێعر-پیتی ح

---

حیکایه ته کانی ئه نفال

حیکایه تی بیابان و نزای ته یره کان

---

دیوانی شێعر-پیتی خ

---

خانمی خێڵان

خه مه کان له ناخی منه وه چڕۆ ده که ن

خۆشه ویستیت کۆتایی نایێ

خەزانی عەشق

خه‌ونه‌کانی زوڵه‌یخا

---

دیوانی شێعر-پیتی د

---

دره و شانه وه ی نائۆمێدی

درۆ موقه ده سه کان

ده نگی پێی ئاو

دوورگه یه کی تر له بخوور

دوکتۆرای ئه وین

دڵۆپه

دڵێکی دوور

دۆستێ هه میشه جاوه ڕوانمانه

دیاری

دیسان تیرۆر

دیوانی ده شتی

دیوانی پەشێو-برووسکەچاندن

دیوانی کاکەی فەلاح

دیوانی سه‌لام محه‌مه‌د

دڵم له‌وجۆره شوێنانه‌یه

دیوانی شێرکۆ بێکەس ١

دیوانی شێرکو بێ که س 2

دیوانی شێرکو بێ که س 3

دیوانی شێرکۆ بێکەس ٤

دیوانی شێرکۆ بێکەس ٥

دیوانی شێرکۆ بێکەس ٦

دیوانی مامۆستا قانع-لاتین

---

دیوانی شێعر-پیتی ر

---

ڕه نگه ئییرۆسیه کانی ئاگر

ڕژانی دڵۆپه کانی فه نا

---

دیوانی شێعر-پیتی ز

---

---

دیوانی شێعر-پیتی ژ

---

ژیان به درۆ وه جوانه

---

دیوانی شێعر-پیتی س

---

ساباتی شێعر

ساڵێک له ‌نیگه‌رانی

ستایش

سه فه ری سوێ

سه ما

سه مای گوڵانی ویشکه ساڵ

سه مایه ک له هه ڵوه رینی ڕۆح

سه مفونیا تراژیدیه کان-ماموستا سواره قه لادزه یی

سه مفۆنیا

سیناریۆی نمایشێکی خەواڵوو

سێ جامه شێعری نوێ

سێوی سوور

سەرابی ماسکەکان

---

دیوانی شێعر-پیتی ش

---

شابازی چیا-بارزانی له شیعری هه ژاردا

شاری مۆم و گوڵفرۆشان

شه وه ژانی ئه ستێره یه ک

شه وه کانی ئامیتا به درێژایی بابل

شین ترین به تاڵ

شێعره سات

شێعری ئینگلیزی

شوانی بۆشایی

---

دیوانی شێعر-پیتی ع

---

عه‌شق و به‌رائه‌تی ئاو

عەورەتی گەڵا

عومری حه‌بیبه‌که‌ی من

---

دیوانی شێعر-پیتی غ

---

غه‌مگینم بۆ هه‌موو شه‌وێکی بێ ئه‌ڤین

---

دیوانی شێعر-پیتی ف

---

فه رهه نگی خه م-به رگی  دووهه م

---

دیوانی شێعر-پیتی ڤ

---

---

دیوانی شێعر-پیتی ق

---

قاڵاویانی قه فه سێکی خاڵی-چاپی دووهەم

قاڵاویانی قه فه سێکی خاڵی-چاپی یەکەم

قاڵییه‌ک ده‌ناسم له‌ هه‌رچی گوڵیه‌تی ماندووه

قه‌له‌ڕه‌ش و زه‌نگه‌کان(گوڵبژێرێک له‌ شیعری بیانی)

---

دیوانی شێعر-پیتی ک

---

کراس ڕه‌ش

که‌ بووم به‌ خۆڵ

که‌وتنه‌خواره‌وه‌ی گه‌ردوون

 کوردستان.نێت

کۆ شیعر

کۆچه‌ریانه

کە بیر لە تۆ دەکەمەوە

کەڵەگا

---

دیوانی شێعر-پیتی گ

---

گوڵی خراپه( بۆدلێر)

گۆڤاری ژن(۱)

گۆڤاری ژن(۲)

گۆڤاری ژن(۳)

گۆڤاری ژن(۴)

گۆڤاری ژن(۵)

گۆڤاری ژن(۶)

گۆڤاری ژن(۷)

گۆڤاری ژن(۸)

گۆڤاری ژن(۹)

گۆڤاری ژن(۱۰)

گۆڤاری ژن(۱۱)

گۆڤاری ژن(١٢)

گۆڤاری ژن(١٣)

گۆڤاری ژن(۱۴)

گۆڤاری ژن(۱۵)

گۆڤاری ژن( ۱۶)

 

---

 دیوانی شێعر-پیتی ل

---

 له‌چاوه‌ڕوانی پیاوێکدا

 له‌ژێر ئاسمانی شیعردا له‌ژێرشه‌پۆله‌کانی خۆردا

---

دیوانی شێعر-پیتی م

---

ماچستان

مردوویه‌ک ئاگای له‌ هه‌مووانه

مه‌جنونێک بۆ بێتاقه‌تیت

مه‌م و زین

مه‌وله‌وی.. ژیان و به‌رهه‌می

---

دیوانی شێعر-پیتی ن

---

ناونیشانه کان

ناڵه‌ی به‌فر و پشکۆی ئاگر

نوستووی به‌ر باران

نووسین له‌سه‌ر برژانگه‌کانت

نیشتیمانێک له‌ شوشه

نیگای ده ست

نیگای چاوێک

نیگایه ک به سه بۆ مردن

نیشتیمان پڕه له میلۆدی حه‌سره‌ت

 

---

دیوانی شێعر-پیتی و

---

وابزانم بووم به‌.. وشه‌

وه‌همه‌کانی ئه‌شق و تابۆکانی ده‌مامک

---

دیوانی شێعر-پیتی ه

---

هایکۆ.. تریفه‌ی مانگ له‌سه‌ر دار کاژ

هه‌ر ڕۆژه‌ی پۆستێک

هه‌زار دیوانی که‌ڵه‌گه‌ت له‌ پرسه‌دا

هه‌ساو

هه‌میشه‌... ئه‌م گۆرانیه‌ دڵم پڕئه‌کا!

هه‌ناسه‌کانی زاهیدێک

هه‌ندێ له‌و شوێن پێیانه‌ی به‌سه‌ر شه‌خته‌دا مابوونه‌وون‌

هه‌وڵێک بۆ کوشتنی کات

هیچ هەر تەنیا

هێشوی عه شق

هێلانه‌ی شیعر

هەناسەکەم

---

دیوانی شێعر-پیتی ی

---

 

                                   

 

کتێبی رۆمان

کتێبی رۆمان

سەرجەم کتێبەکانی ئەم بەشە (131) کتێبە ئێستا

---

---

---

ژ-ناوی کتێب-نوسەر-ساڵی چاپ-وەرگێر-تێبینی

---

1-باڵندەکانی دەم با-عەتا نەهایی

2-بەرمیلى قۆپاو-حەمە کەریم هەورامی -2008

3-بەفر-ماکسێنس فێرمین -ئازاد بەرزنجی

4-بەفر یا ئەشکەوتى مراز-ڕەزا سەید گوڵ بەرزنجى-2003

5-بەفرى کلیمانجارۆ- ئەرنست هەمەنگوار-2008-حسەن جاف

6-بەهارى ڕەش-احمد محمد اسماعیل-2003

7-برایانى کارامزۆرف بەرکی 1-فیدۆر داستایێفسکى-2007-ئەمین گەردیلانی

8-برایانى کارامزۆرف بەرکی 2-فیدۆر داستایێفسکى-2007-ئەمین گەردیلانی

9-بڵیندونەوی -نەسرین جەعفەری- 2000

10-بورکانی رۆح-سەلاح جلال-2008

11-بیرا قەدەرێ-محمد ئوزون -2004

12-بێوار-کامەران مەنتک-2005

13-تەمى سەر خەرەند- شێرزاد حسن-2003

14-پاژنەی ئاسنین -جاک لندن-2004-کەمال غەمبار

15-پەرەسێلکەکانی کۆچ -فەرۆخ نێعمەتپوور- 1998

16-بۆ گریکستان -نیکۆس کازانتزاکیس-2003-دلاوەر قەرەداغى

17-پەیامی خواکان-سەربەست خەسرەو عارف-2007

18-پەیامێک بۆ ئەو کۆرپەیەی کە هەر لەدایک نەبوو-ئۆریانا ڤاڵاچی-2003-شاهۆ حەسەنپوور

19-

20-پرتەوی لێکترازان -رێواس ئەحمەد-2006

21-پرسیارەکانى ژیان و ململانێى نەتەوەکان-ئارام ێدیق- 2004

22-پیاوێکى شەپقە ڕەشى پاڵتۆ ڕەشى پێڵاو شین-د. فەرهاد پیرباڵ -2003

23-پیدرۆپارامۆ-خوان رولفو-1999-ئازاد بەرزنجی و رێبوار سیوەیلی

24-جەنگ -سەلاح عمر- 2003

25-جۆناسانی نەورەس-2002 -ئازاد بەرزنجی

26-جێگای بەتاڵی سلووچ -مەحموودی دەوڵەت ئابادی-2003 -ئەمین گەردیلانی

27-جیهانى سۆفیا-یۆستاین گاردەر-2000-بەهرۆز حسن

28-

29-خاتوون ت -میلان کۆندێرا-2003 -د. ئەحمەدی مەلا

30-خانوچکەی ئەفسوناوی-نۆرتن جێستەر-سەباح یاسین

31-خەناوکەیەک بۆ سەرمیناز-ئەحمەدخان ئەبوبکر-2004-ئەبوبکر خۆشناو

32-خەونەکانى بلو ژستان-ئەحمەدى مەلا -2004

33-خۆناسانی نەورەس-ئازاد بەرزنجی-2002

34-حەسار و سەگەکانی باوکم -پیتر ڤایس-بەرزان فەرەج

35-دادە شیرین-ئیبراهیم یونسی-2008-غەریب پشدەری

36- داستانى (کوڕ و کچەکە)- سیروان کاروانى-2001

37-داستانی سەفەر-بەهرۆز عبدوڵڵا مستەفا-2005

38-دەریاوانە خنکاوەکە-گابرێل گارسیا مارکیز-شێرزاد هەینی

39-دەمێ مەرگ ؛دەمێ خۆشەویستى-ئیریش مارییا ڕیمارک-2002- ڕزگار نورى شاوەیسى

40-درەختەکان و تیرۆرى مەرزوق-عبدالرحمن مونیف -1998-دلاوەر قەرەداغى

41-درەختی کەتناوی - کەریم کاکە

42-دنیا لە کتێبێکدا-جەبار جەمال غەریب- 2002

43-دوا وەسوەسەى کریست-کازانتزاکى-2006-کریم دەشتى

44-دونیا لە کتێبیکدا-جەبار جەمال غەریب-2002

45-دوودونیا-دلاوەر قەرەداغی

46-دووژن ... لەیەک ژندا-نوال سعداوی-2007-دڵنیا عەبدولڵا

47-دیوێکی دیکەی حەکایەتە نەنووسراوەکان-یوسف عیزەدین-2006

48-ژان-مارگاریت دوراس -2006-رسول سوڵتانى

49-ژانی ژینگە-سەدرەدین نورەدین ئەبوبەکر-2006

50-ژن-گۆران -جەمال رواندزی-2005

51-ژیان کورتە (نامەیەک بۆقەشە ئاگۆستین)-یۆستاین گاردەر-2005-ڕێبوار سیوەیلى

52-ژیان کورتە نامەیەک بۆ ئاگۆستینی قەدیس-یوستین گۆردەر-- ڕێبوار سیوەیلی

53-راپۆرت بۆ گریکۆ- نیکۆس کانتزاکیس -2007-دلاوەر قەرەداغی

54-ڕۆژێک لەتەمەنى ئیڤان دنسۆ ڤیچ-ئەلیکساندەر سۆلژنیتسین-2005-سولەیمان دڵسۆز

55-ڕۆمانى نامۆ...... ئەلبێر کامۆ- 2003-حمە کریم عارف

56-رێبەر-مهدی حسین-1983

57-ڕێچکەکانى برسێتى-جۆرج ئەمادۆ-2004-هیممەت کاکەیى

58- ڕێگا-محمد مواود( مەم)-2001

59-زستانە خەون -گوڵی تەرەقی -دلاوەر قەرەداغی

60-زیندەخەو-فەتاح ئەمیری-2003

61-سانتیا گۆدى کۆمپۆستێلا-د. فەرهاد پیرباڵ-2002

62-سەفەرنامە-هیوا قادر -2002

63-سەفەرى نیوەى بکوژێک-هۆشەنگ شێخ محمد یوسف -2002

64-سەنفۆنیای مردووەکان-عەبباس مەعروفی- 2001-رزگار ئەمین نژاد

65-سواڵکەرەکە یان سەگە مردووەکە-بیرتۆڵد برێشت

66-سۆزانییە بەرێزەکە-ژان پۆل ساترتر-2007-فەرهاد پیرباڵ

67-سینۆهە پزیشکی تایبەتی فیرعەون بەرگی 1-میگاڤالتاری-2001-سەیدا شێخ زرار

68-شەدەی سەرگەردان و کۆمەڵە چیرۆکی ئەیر و ئەڤین و ئەژدەها-زێنەب یووسفی-2002

69-شەر یان ئەو دیوی دڵی من-نیگار نادری-2006

70-شەیتاری -کامەران ئیسحاق پەری-2007

71-شتێک لەقوڕى خوڕافە-اسماعیل حمدامین-2004

72-شکست-حەم کەریم عارف- 1987

73- چاڤێ سیتفکێ-تەحسین ناڤشکی-2007

74-چاوەکانى -بوزورگ عەلەوى -2002-ئازاد بەرزنجى

75-چاوەکانی ئاڤێستا لمیان تێچوو-هەژار ئەحمەد-2005

76- گەڕیان ل بابێ بەرزدا-ئەنوەر محەمەد تاهیر-2001

77-گەشتە تیوەریەکانی میر بەتەنیایدا-عەتا محمد

78-گەلە گورگ-بەشى یەکەم-ڕۆمان-حسەین عارف- 1982

79-گەلە گورگ-کورتەیەک دەربارەى ژیانى نوسەر-حسین عارف-1982

80-گریان ل بابێ بەرزە-ئەنوەر محمد تاهیر-2001

81-گوڵی بیابان- واریس دیر- 2004 -زۆراب

82-گومانە یاخێکانى کەڵات -سەلام عبدالله ابراهیم -1999

83- گۆڕستانی غەریبان -ئیبراهیمی یونسی- 2006-غەریب پشدەری

84-عاشقترین مریم یافتیان -سامان کەریم عەلی

85-فرانسیسکۆ قەدیسی من- نیکۆس کازانتزاکس -2007- دلاوەر قەرەداغی

86-فرانسیسکۆس قەدیسى من- نیکۆس کازانتزاکیس- 2003 -دلاوەر قەرەداغى

87-فرۆشراو کۆمەڵە ڕۆمانێک- زانا موحسین -2000

88- فرینم بیرچۆتەوە لەم کەنارەدا بۆ هاورێیەک دەگەرێم- پۆلا سعید -2003

89-قەڵای ئاژەڵان- جۆرج ئۆرویک -ئەحمەد دەشتی

90-کاتژمێری شووم- گابریل گارسیا مارکیز -2005- ئەسکەندەر مەحموود رەسوڵ

91-کاتێ نیچە گریا- ئیرڤیندی. یالۆم- 2006 -دلشاد هیوا

92-کاروان و سەگوەڕ-محەمەد مولود -2003

93-کەسێ لازۆى دیبێ ؟ -محەمەد فەریق حەسەن- 2004

94-کچەى پرتەقاڵى- یۆستا ین گاردەر -2000 -بەهرۆز حسن

95-کچى بەڕێوەبەرى سێرک -یۆستاین گاردەر- 2000- بەهرۆز حسن

96-کوێری -ژۆزێ -ساراماگۆ -سەلاحەددین ئاشتی

97-کۆچڕەو... کۆچڕەو-عەبدوڵڵا سەڕاج- 2003

98- لەئاوێنەیەکدا،لە نهێنیەکدا- یۆستاین گاردەر-2006 -بەهرۆز حسن

99-مارەکەیان بکوشتایە -یەشار کەمال- 2002- احمد محمد اسماعیل

100- ماڵئاوایى لە چەک -ئێرنتست هێمنگواى- 2002- عبدالخالق احمد عزیز

101- مەرگى مرۆڤ و نیوێک- ڕۆمانى کۆچ و15 کورتە چیرۆک- مەهاباد قەرەداغى- 2004

102- مەکتوب  - پاولو کۆیلۆ- 2002- یاسین عومەر

103- مەکتوب بەشى یەکەم -پاولو کۆیلۆ - 2002 - یاسین عومەر

104- مەملەکەتی مێش هەنگ -هەژار- عوسمان ئەحمەد

105- مسیح لە خاچ دەدەنەوە- نیکۆس کازانتزاکیس- 2007 - دلاوەر قەرەداغی

106- مناڵى ئاخر زەمان- عزیز نەسین- 2005 - غەریب پشدەرى

107- منداڵباز- فەرهاد پیرباڵ- 2003

108- مولازم تەحسین وشتى تریش - فەرهاد پیرباڵ- 2001

109- مۆسیقای مەرگی ناوەخت-سەلاح جلال 2007

110- میسۆ برایم وگوڵەکانی ناو قورعانەکەم - ئێرک ئیمانۆئێل - 2006 - سەڵاح گادانی

111- ناڵەی چیا .... پەنایەک بۆ تاشەکان - سەلام عومەر

112- نامەیەک بۆ ئەو کۆرپەیەلەی کەهەرگیز چاوی بەژین نەپشکوت- ئۆریانا فالاچی - یوسف غەلی پور

113- نامۆی ناوزیندان- هێمن عوسمان بەرزنجی-2006

114- نان و شەراب - ئینیاتیسیۆ سیڵۆنە- 2000 - رزگار ئەمین نەژاد

115- نان و شەڕاب - ئینیا تسیو سیلونە- 2003 - کەریى حسامى

116- ناوی من سورەیە - ئورهان پامووک - 2006 - زریان رۆژهەڵاتی

117- نەفخ و وێنەکانی با-سەلاح جلال-2007

118- نەونەمامە لەچک سورەکەم - جەنگیز ئەیتماتۆڤ- 2004 - تۆفیق عبدوڵڵا

119- نهێنى یارى کاخەز - یۆستاین گاردەر- 2002 - بەهرۆز حسن

120- هاوارا دیجلەیێ-جیڵدی دویەم- محمد ئوزون - 2004

121- هەورەسپیەکەی جەنگیزخان یان ئیعدامێک لەسارۆزیک-جەنگیز ئەیتماتۆڤ-2006 - تۆفیق عەبدول

122- هەیئە - سەلام عەبدوڵڵا-2003

123- یەکانی پیرۆز- فازل قەرەداغی- 2006

124- ئازادی یان مەرگ - نیکۆس کانتزاکیس- 2008 - حەمە کەریم عارف

125- ئافاتەکانى بنەماڵەی مێخەک - عەتا محمد -

126- ئاهەنگى ماڵئاوایى- میلان کۆندێرا - 2002- ڕوئوف بێگەرد

127- ئاوێنە سەرابیەکان - هیواقادر- 1990

128- ئاى لى ڤیلیا لەڤیلیا کاروان - عمر کاکەسور- 2000

129- ئە ڵوەن -ئەحلام مەنسوڕ- 2004

130- ئەلبێر کامۆ نامۆ- 2007 - حەمە کەریم عارف

131- ئەو شەیتان دەردەکات - بیرتۆڵد برێشت - 1994 - کوردستان نێت

کتێبی تیرۆریزم

کتێبی..... تیرۆریزم

سەرجەم کتێبەکانی ئەم بەشە (9) کتێبە ئێستا

---

---

---

ژماره-ناوی کتێب-نووسەر-سالی چاپ-وەرگێر-تێبینی

---

1-تەنگژەکانی تیرۆریزم-بۆب چێرنۆ و ئەوانی دیکە-2006-مەروان کاکل و هێمن غەنی 

2-تیرۆرو سەقامگیری سیاسی- بەکرسێدیق-2007-عەتا مەلا کەریم  

3-تیرۆریزم -باری دەیڤیس-2004               

4-تیرۆریزم 1-بروس هۆفمان-2005-ئاوات ئەحمد       

5.-تیرۆریزم چونە ناوناخی دیاردەیەکی جیهانییەوە-باری دەیڤیس-عەتا مەلا کەریم   

6-تیرۆریزم وەک تاوانێکی رێکخراو-مایکل لیمەن و گاری پوتەر-2006-ئەبوبوکر مەجیدی             

7-گوتاری تیرۆریزم- کۆمەلێک نوسەر-کۆمەلێک وەرگێر-2006               

8.-هەڕەشەی داینامیکی تیرۆریستی-کیم کراگین و سارائا. دالی -2006-مەروان کاکل       

9-ئەفغانە عەرەبەکان -سەرمەند ئەحمد-2006   

کتێبی منداڵان

کتێبی منداڵان

سەرجەم کتێبەکانی ئەم بەشە (28) کتێبە هەتاکو ئێستا

---

---

---

ژمارە - ناوی کتێب -نوسەر - ساڵی چاپ - وەرگێر 

---

کتێبی نوێ

شەڕی سەیر و سەمەرە (دانلۆد)

نووسەر:مارتین ئاوەر

وەرگێڕان لە ئاڵمانییەوە:نادر فەتحی ( شوانە )

سپاس و ڕێزی تایبەت بۆخاتوو هیوا ئاقامەجیدی بۆ ناردنی ئەم کتێبە بۆ ئیمەیلی كتێبخانه ی كوردی ئه وين  

---

1-باویلکە-جەبار سابیر-2006

2-بەردە گەرمەکە-ئەکەدی کیدار-1997-سەلام عەبدوڵڵا

3-تورەکە پڕ سێوەکە- ڤلادیمیر-سوتاییڤ-سەلام عەبدوڵا

4-پاپۆڕە بچکۆلەکە-ڤلادیمیر سوتاییڤ-سەلام عەبدوڵا

5-پەنجاو دوو پرسیاری فەلسەفی لۆجیکی و کۆمەڵایەتی بۆ منداڵان-کەریم مستەفا- 2006

6-جووجەلەکە و مراوییە بچکۆلەکە-ڤلادیمیر سوتاییڤ-سەلام عەبدوڵا

7-جیهانێکی هەمەڕەنگ -2005-فاتیمە عومەر ڕێشاوی

8-حەفت کەلەشێر-ژاک لاکاری یر-2003 -نەجیبە ئەحمەد ،زوبەید سەید سالح

9-خۆر و لاولاو-ئەمین گەردیلانی

10-زاڕۆکستان پێنج کتێب لە یەک بەرگدا-2007 -حەمەکریم عارف

11-سترانێن هەڤند و ڤینێ-عارف حیتۆ-2005

12-چیرۆکى ئەستێرەکان-ناوى نوسەر دیارنیە-2005-ناز فەلەکەدین کاکەیى

13-گرینگترین قەڵەم-بەدران ئەحمەد حەبیب

14-گوربەی ماسیگر-ڤلادیمیر سوتاییڤ-1997-سەلام عەبدوڵا

15-گوڵە مۆرەکان-2006 -عەبدوڵا سلێمان

16-کەڤاڵی وەنەوشە-جەبار سابیر-2007

17-کەڵە شێرو رێوییە پیرەکە -عەزیز رەشید هەریری

18-کتێبی یەکەم بۆ پۆلی یەکەمی سەلرەتایی -کەریم دانیشیار-1995

19-منداڵانی ئاگر-ئینریک ماردێن-2008 -کەریم مستەفا

20-میر ئیڤان و گورگە بۆر -بەدران ئەحمەد حەبیب

21-مینای چکۆلانە بەرگی یەکەم -پۆڵا سەعید-2003

22-مینای چکۆلانە بەرگی دووەم -پۆڵا سەعید-2005

23-نەنە-موحسین جوامێر

24-نۆ کورتە چیرۆکی نوێی پەرییەکان-د. میشێل وێست-عەلی جەوشەنی

25-نێرییەکی قۆچ درێژ-حاجی مەمۆ

26-هایدی-یاسین بانیخێلانی

27-هەورە بچکۆلەکە-ئەگاسی ئەیواسیان-سەلام عەبدوڵا

28-ئاخۆ ئەمە چ باڵندەیەک بێت-ڤلادیمیر سوتاییڤ-سەلام عەبدوڵا

 

کتێبی هەلەبجە و ئەنفال

کتێبی هەلەبجە و ئەنفال

 سەرجەم کتێبەکانی ئەم بەشە (15) کتێبە ئێستا

---

---

---

ژمارە-ناوی کتێب-نووسەر-ساڵی چاپ-وەرگێر-تێبینی

---

1-جینۆساید لە عێراقدا.. پەلاماری ئەنفال بۆ سەر کورد-میدڵ ئیست وۆچ -2004-محەمەد حەمەساڵح تۆفیق    

2-دایکی هەلەبجە -عەبدولموئمین دەشتی-2007              

3-چەند لاپەڕەیەکی شاراوە لە مێژووی کۆمەڵکوژییەکان-عەلی مەحمود-2006              

4-گەڕانەوە بۆ کەرکوک-عارف قوربانی-2004              

5-کارەساتی هەڵەبجە - فریشتە کەوە -2008              

6-کورتەباسێک لەسەر ئەنفال-شەمزین جیهانی                          

7-کورد و جینۆساید و ئیبادەکردن ، هەڵوێستی یاسای نێودەوڵەتی -پارێزەر هەژار عەزیز سورمێ -2006              

8-لە تۆپخانەوە بۆ عەرعەر-عارف قوربانی -2004              

9-لە ئۆم رێعانەوە بۆ تۆپزاوە -عارف قوربانی - 2004              

10-هەڵەبجە ـ کارەساتی کیمیابارانی ساڵی 1988-هەورامان علی تۆفیق - 2000              

11-هەڵەبجە و کۆسار ، مهابات و گوڵەباخ لە وڵاتی چنار و هێمن -برایم فەرشی -2006        

12-ئەمریکا و ئەنفال-سەمانسا پاوەر-2006-بەختیار کەریم     

13-ئەنفال . کارەسات ،ئەنجام و ڕەهەندەکانى-یوسف دزەیى -2001 -لێکۆلینەوە

14-ئەنفال و رەهەندە سۆسیۆلۆجی یەکان-محەمەد رەئوف عبدالعزیز                         

15-ئەنفالی هەڵەبجە ـ زارا-عارف قوربانی -2006                          

کتێبی شانۆ

کتێبی شانۆ

سەرجەم کتێبەکانی ئەم بەشە (45) کتێبە تاکو ئێستاکە

---

---

---

ژمارەی کتێب-ناوی کتێب-نوسەر-ساڵی چاپ-وەرگێر-تێبینی

---

1-تارمایی یەکان-هێنریک ئیبس-2004-عەتا قەرەداخی    

2-تینسی ولیامز و ئاڕاستە نوێکانی شانۆ-2007-کامەران سوبحان وعبدوڵڵا محمود زەنگەنە    

3-پاریا -ئاوگوست ستریندبێرگ-2001-فەرهاد شاکەلی    

4-پیتەر بروک لەشانۆى هاوچەرخى جیهانیدا-دانا ڕەئوف -2004              

5-حەشیشە کێشەکان - د. فەرهاد پیرباڵ- 2000              

6-دەرهێنان و شانۆى مۆدێرن - کامەران سوبحان  و  شۆڕش محەمەد حوسێن - 2005 

7-دەستە پیسەکان -ژان پۆل ساتەر-موحسین ئەحمد عومەر      

8-دوو شانۆ نامە-فرناندۆ ئاراپاڵ ویۆژین ئیۆنیسکۆ-2002-هەورامان وریا قانیع         

9-ژووری ژمارە شەش -ئەنتوان چێخەف-دلاوەر قەرەداغى  

10-ڕۆژانى گوڵڕەنگ وشانۆى  سالار -ئەحمەد سالار-2004              

11-سازی ئاسنین -جۆزیف ئۆکۆنۆر-2007- ئازاد بەرزنجی    

12-سەردەمی بێ تاوانی-د. قوتبەدین سادقی-2002- نەجیبە ئەحمەد     

13-سۆزانییە بەڕێزەکە-ژان پۆل ساتەر-2007-د. فەرهاد پیرباڵ  

14-سۆناتای تارمایی- ئاوگۆست ستریندبێری -2007 -عەبدوڵڵا قادر دانساز         

15-شانۆ  و ناسنامە -کامەران سوبحان -2005 

16-شانۆ باوەڕ و رەسەنایەتی-هەڤپەیڤینێک لەگەڵ حەمە رەشید هەرەس -2002             

17-شانۆ گەریی ژانی کوردستان-دلاوەر قەرەداغى-2006           

18-شانۆ لە چەند وتارێکدا-عەونی کەڕومی -د. عقیل مهدی یوسف -2003 -م. پەروەر            

19-شانۆ و ناسنامە -کامەران سوبحان-2005                  

2٠-شانۆنامەی کەلەگاکان- ئەوەر قادر رەشید                        

2١-شانۆی کوردی-یاسین قادر بەرزنجی -2007              

2٢-شانۆی چیای ئاو-سەلاح جلال-2007 

2٣-شانۆ نامەی شەڕ-لاش نۆرێن -2008 -دلاوەر قەرەداغی            

2٤-گەمەی پاشاو وەزیر(سێ شانۆ نامە) -جان کۆکتۆ ئۆین ج . ئارنۆ میشێل دی- 2004-هەورامان قانع          

2٥- گەمەی پاقیژە -ژان ژینیێ -دلاوەر قەرەداغى  

2٦- فەرهاد و شیرین-نازم حیکمەت -2001 -ئەحمەد تاقانە       

2٧-فەرهەنگی زاراوەی شانۆیی-2006-کاردۆ    

2٨-فەزای شانۆ-سەلاح جلال - 1999              

٢٩-کارەکەرەکان -ژان ژینیێ -2006 -دلاوەر قەرەداغى  

3٠- کلیلداران-میلان کۆندێرا-2001-ئازاد حەسیب قەرەداغی     

3١-کوێرەکان -مۆریس مەتەرلینگ -2007-دلاوەر قەرەداغى  

3٢-ماراـ سارد-پیتەر ڤایس -شێرزاد حەسەن   

3٣-ماڵی بووکە شووشە -هێنریک ئبسن -2006 -تەیمور تاهیر قەرەداغی      

3٤-مۆسیقای بێدەنگ-لاش نۆرێن -2007 -دانا ڕەئوف         

3٥-مێشەکان -درامایەک لە سێ پەردەدا - ژان پۆل ساتەر-2002 -نەجاتی عەبدوڵڵا  

3٦-نائومێدیەکانی شانۆ-نیهاد جامی - 2008              

3٧-هەشتەمین سەفەری سەندیباد -بەهرامی بەیزایی-2007 -دلاوەر قەرەداغى  

3٨-هونەرى نواندن-ریچارد بۆلسلافسکى -2003 -نەجمەدین ئەسعەد ڕەزا      

٣٩-ئانتۆنین ئارتۆ  وشانۆى توندو تیژى-جەلال ستارى -2002 - پێشڕەو حسین     

4٠-ئەزمونگەرى و داهێنان -دیدارێک لەگەڵ داناڕەئوف -کامەران سوبحان وشۆڕش محەمەد حوسێن -2005              

4١-ئەزموونکاری لەشانۆدا -شۆرش محەمەد حسێن-2007              

4٢-ئەزموونی شانۆی مایر هۆڵد -فازل جاف -عەبدوڵڵا مەحمود زەنگەنە ـ کامەران سوبحان  

4٣-ئەگەر شانۆ لە کوردستان مردبێ ، چی زیندووە برایم فەرشی   

٤٤-شانۆی ئۆقیانوسی مەگەسات-سەلاح جەلال-٢٠٠٧  

٤٥-سێ شانۆنامە         

 

تۆڵه‌ی جودایی

ســــاقیا، ڕووم تێکه‌وه‌، ڕووم تێکه‌وه
‌نه‌خته‌ نه‌خته‌، نامه‌وێ بۆم تێكه‌وه

لێم مه‌پرسه‌ کێم؟ چ کاره‌م کوێنده‌ریم؟
لێم گه‌ڕێ چیم هه‌نده‌ریم یا موشته‌ریم؟

موشته‌ری نیم شاعیرێکم بێ وڵات
تێکه‌ مه‌ی نه‌مدیوه‌ ڕووی خۆشی چ کات‌

مه‌ی ده‌وایه‌ بۆ زوخاوی ده‌رده‌دار
ده‌رده‌دارم، ده‌رده‌دارم، ده‌رده‌دار

ده‌ردی من ده‌ردێكی ئاسایی نییه‌
ده‌ردی خۆم و ده‌ردی ته‌نیایی نییه‌

ده‌ردی من ده‌ردی له‌مێژینه‌ی گه‌له‌
ئه‌و گه‌له‌ی دوژمن قه‌ڕانی پێ هه‌له‌

ده‌ردی بی مافی و په‌ت و سێداره‌یه‌
ده‌ردی کوردی بێکه‌س و ئاواره‌یه‌

ده‌ردی من ده‌ردێکی سه‌خته‌ و خوێنده‌ڵێن
دڵچز و گورچووڕز و وه‌رهه‌مهه‌ڵێن

له‌و ده‌وایه‌ تێکه‌ با بیخۆمه‌وه‌
با به‌ مه‌ستی بچمه‌ دنیای خۆمه‌وه‌

گه‌رچی چاری ده‌رده‌که‌م نه‌کرێ به‌مه‌ش
قه‌یدی نییه‌ با نه‌ختێ سه‌رخۆش بین ئه‌مه‌ش

& & &

ساقیا، ئاوڕده‌وه‌، ها، ورده‌وه‌
وا خوماری هه‌ڵمه‌تی هاورده‌وه‌

چاره‌ێی به‌ربۆته‌ نێو دڵ ئاگرێ
قه‌ت به‌ قوم قوم، چاری ده‌ردم ناکرێ

هێنده‌ پڕ ده‌ردم ئه‌گه‌ر بووبا، ده‌با
بیکڕم هه‌رچی شه‌ڕاب و باده‌ با

بۆیه‌ ڕووم کردۆته‌ نێو مه‌یخانه‌وه‌
تا به ‌با ده‌م خه‌م له‌گه‌ڵ په‌یمانه‌وه‌

ئێره‌یی نیم تا ڕه‌چاو که‌م چۆنه‌ داب
لێم گه‌ڕێ بۆم دامه‌نێ جامی شه‌ڕاب

نامه‌وێ ئه‌م که‌پکه‌په‌ و ئه‌م ده‌بده‌به‌
پێم نیشان ده‌، کۆپه‌ و ده‌فر و ده‌به‌

بێڵی ئێستا سه‌ر له‌ کۆپه‌ی ڕاده‌که‌م
مه‌مکه‌ لۆمه‌، چاده‌که‌م گه‌ر وا ده‌که‌م

& & &

ساقیا، ڕێ کل مه‌که‌، ڕێ کل مه‌که‌
بێره‌لام، هه‌ر ڕوو له‌ ئی زل زل مه‌که‌

مه‌ی ره‌فیقی بێ نه‌وایه‌، بێنه‌، وام
تا بڵێی ڕووت و هه‌ژار و بێنه‌وام

پیاوی بێده‌رد کوا ده‌زانێ قه‌دری مه‌ی
دێته‌ نێو مه‌یخانه‌ هه‌رشه‌و، بۆ گه‌مه‌ی

ڕێ مه‌ده‌ قه‌ت باده‌خۆری بێ ده‌لیل
چی ده‌وێ ئینسانی گه‌نده‌ و که‌لله‌فیل

ئه‌و که‌سانه‌ فڕ بده‌ن هه‌ر پیاڵه‌ێی
دێننه‌ بیرم ده‌نگی ئاه و ناڵه‌ێی

ئه‌و که‌سه‌ی وا زگزل و بڵح و بڵه‌
بۆ ده‌بێ به‌ربێته‌ باده‌ وه‌ک مڵه‌

ئه‌و که‌سه‌ی نه‌یزانی دڵته‌نگی چییه؟
پیاوه‌تی و ویژدان و یه‌کڕه‌نگی چییه‌؟

ئه‌و که‌سه‌ی وه‌ک سه‌گ له‌ سه‌ر پووڵ وه‌رکه‌وێ
بۆ ده‌بێ مه‌یخانه‌ بێ، جێی هه‌ر شه‌وێ

ئه‌و که‌سه‌ی نه‌یزانی چۆنه‌ ره‌نچ و کار
هه‌ر به‌ خۆشی ڕایبواردووه‌ ڕۆژگار

ئه‌و که‌سه‌ی نوستووه‌ هه‌تا لای نیوه‌ڕۆ
بۆ ده‌بێ بگرێته‌وه‌ جێی ڕه‌نجه‌ڕۆ

ئه‌و که‌سه‌ی هه‌رگیز نه‌ڕێژێ ئاره‌قێ
سه‌یره‌ سه‌یره‌، چۆن ده‌چێژێ ئاره‌قێ

ئه‌و که‌سه‌ی نه‌یبیست شه‌وێ ناڵه‌ی ئه‌وین
ئێمه‌ که‌ی هاوده‌نگ و هاوپیاڵه‌ی ئه‌وین

ئه‌و که‌سه‌ی بێده‌رده‌ ساقی، دوور له‌ ڕووت
ده‌ک، له‌ جێ بیکاته‌ ژار و ژه‌قنه‌مووت

گه‌ر دڵۆپێک بۆ ده‌وا باده‌ی ده‌نێ
سه‌یره‌ ئی وا، لێره‌ وه‌ک با، ده‌یده‌نێ

& & &

ساقیا، لێم لامه‌ده‌، لێم لا مه‌ده‌
ڕوو له‌مه‌ش که‌، چاوه‌که‌م سه‌ر با مه‌ده‌

بێنه‌ مه‌ی، بۆمه‌ی، کڵۆڵی دوور وڵات
ئه‌و وڵاته‌ی بووکی شادی لێ هه‌ڵات

ئه‌و وڵاته‌ی کۆتری ئازادی له‌وێ
که‌وته‌ به‌ر شاڵاوی داڵاشی شه‌وێ

ئه‌و وڵاته‌ی ڕۆژگارێ بوو... ده‌مێ
بۆنی خۆشی و ڕه‌نگی شادی دی که‌مێ

داخه‌که‌م دێوزمه‌ ڕویی تێکرده‌وه‌
خوێنڕژی لێی بوو به‌ باو و کرده‌وه‌

ئه‌و وڵاته‌ی چاوی تۆی پێ روون ده‌بوو
ئێستێ ساقی لێی ده‌خوێنێ کونده‌بوو

& & &

ساقیا، بۆ پێشه‌وه‌، بۆ پێشه‌وه‌
ئاخۆ چبکه‌م به‌م دڵه‌ی پڕ ئێشه‌وه‌

بێنه‌ مه‌ی، بۆ مه‌ی له‌ سه‌ر خاک ڕاونراو
نیشتمانی کوت کوت و ئه‌نجن کراو

ڕامه‌مێنه‌، بێنه‌ خۆ و ئیمانه‌که‌ت
پڕکه‌وه‌ بۆم، نوێکه‌وه‌ په‌یمانه‌که‌ت

تۆش که‌ دیبات گوند و شاری نیشتمان
چۆن له‌ ژێر بارانی بۆمبا تێکڕمان

تۆش که‌ دیبات ڕۆژی تاڵی کاره‌سات
بۆچزیلک و بۆکڕووزی نێو وڵات

موو ڕنینی خوشک و دایکی مل به‌ کوێن:
ــ سه‌ر له‌ کوێن و ده‌ست له‌ کوێن و مل له‌ کوێن

بابه‌ هه‌ی ڕۆ و دایه‌ هه‌ی ڕۆ و خاڵه‌ ڕۆ
کاکه‌ڕۆڕۆ و داده ‌ڕۆڕۆ و ڕۆڵه ‌ڕۆ

شێت و ماخولیا ده‌بووی تۆش ساقیا
دات ده‌گرت ڕیگا به‌ره‌و چۆل و چیا

تۆش ئه‌گه‌ر چاوت له‌ شاری "بانه‌" با
کورد که‌ چه‌شنی کێوی"ئاربابا" نه‌با

کوا ده‌با مابایه..‌ ئه‌مما بشته‌زێ
نابه‌زێت و نابه‌زێت و نابه‌زێ...

& & &

ساقیا، بمنواڕه‌وه‌، بمنواڕه‌وه‌
چاوێ کل که‌، نه‌ختێ بۆلای خواره‌وه‌

مه‌ی ڕه‌فیقی بێکه‌سانه‌، بێ که‌سم
لابه‌ری ژه‌نگی دڵانه‌ بێ، هه‌سم

بێنه‌ مه‌ی، بۆمه‌ی غه‌ریبی بێ قه‌رار
تازیه‌باری داخداری ڕه‌نج خه‌سار

تۆش ئه‌گه‌ر با و گه‌رده‌لوولی ڕۆژگار
به‌رببا گوڵزاره‌که‌ت وه‌رزی به‌هار

تۆش ئه‌گه‌ر په‌ڕپه‌ڕ ببا خونچه‌ و گوڵت
ئاگری خه‌م به‌رببا جه‌رگ و دڵت

تۆش ئه‌گه‌ر خزم و که‌ست جێ هێشتبا
ده‌ردی دووری دایک و بابت چێشتبا

تۆش له‌ زیندانێ ببان، دۆست و برات
پێم بڵێ: تۆ چیت ده‌کرد؟ خۆت و خودات

نه‌تده‌برد وه‌ک من، ئه‌تۆش بۆ مه‌ی په‌نا؟
مه‌ستی خۆشه‌ وه‌ختی وا، وانییه‌ ده‌نا؟

& & &

ساقیا مه‌ی بێنه‌وه‌ مه‌ی بێنه‌وه‌
ڕووت له‌ کوێیه‌ زووکه‌ بۆ مه‌ی بێنه‌وه‌

تا بڵێم کێ جامی باده‌ی باده‌دا
ئه‌و نه‌یاره‌ی ڕه‌نجی مه‌ی به‌ر با ده‌دا

تۆش که‌ دیبات ڕاوه‌ کورد و خوێنمژی
ده‌سته‌ ده‌سته‌ گرتن و ئینسانکوژی

کوشتنی په‌نجا و نۆ که‌س پێکه‌وه‌
نه‌تده‌گوت: تۆبی خودا، بۆم تێکه‌وه‌

تۆش که‌ دیبات گه‌نج و لاوی شاره‌کان
سرت و خورتی عاشق و دڵداره‌کان

ساوه‌ ساوی کۆرپه‌ڵه‌ی سه‌ر لانکێ
چاو چاو و ڕۆڵه‌رۆڵه‌ی دایکێ

ده‌یته‌زاندی ڕۆڵه‌ لایلایه‌ی شه‌وێ
ــ ڕه‌ببی ڕۆڵه‌ شه‌ڕفرۆش کۆستی که‌وێ

تۆش که‌ نامه‌رد گرتبایان سێ به‌رت
یا به‌ تف ئه‌نگاوتبایان سێبه‌رت

تؤش که‌ هه‌ر کارێ له‌ ده‌ستت هاتبا
کردبات و مافی خۆت نه‌ستاندبا

ئه‌م شه‌وه‌ت بۆ مه‌ستی باده‌ی داده‌نا
یا ده‌نا، نا، "نۆت له‌ سه‌ر ده‌ی داده‌نا"!

& & &

ساقیا، بمخوێنه‌وه‌، بمخوێنه‌وه‌
ئاخۆ چبکه‌م به‌م دڵه‌ی پڕ خوێنه‌وه‌

هێند له‌ سه‌رمایه‌ خه‌یاڵی بێ ژمار
هه‌ر خومارم، هه‌ر خومارم، هه‌ر خومار

بێنه‌ مه‌ی بۆ مه‌ی له‌ ڕێی عیشقا ئه‌سیر
خه‌سته‌ و مارگه‌سته‌ و ئاماڵ پیر

دڵپڕی ماڵ کاولی گورچوو بڕاو
خاوه‌نی خامه‌ی کولی ده‌فته‌ر دڕاو

بولبولی گوڵ په‌ڕپه‌ڕی وێرانه‌ ماڵ
شاعیری سه‌وداسه‌ری جوانی و جه‌ماڵ

تا ده‌توانی بێنه‌ بۆم ئی توند و تاڵ
با به‌ بینه‌ بچمه‌ ناو ده‌ریای خه‌یاڵ

تۆش که‌ دیبات شۆخه‌کوردێ خۆش خه‌رام
ژیکه‌ڵه‌ و باریکه‌ڵه‌ و باڵا نه‌مام

لاروله‌نجه‌ و رؤین و ئۆین و حاڵه‌تی
زولفی لوول و په‌رچه‌م و خاڵ و خه‌تی

دست و په‌نجه‌ و به‌ژنی شووش و ناسکی
ڕاخوشین و ڕه‌وت و شێوه‌ی ئاسکی

به‌زمی نه‌زمی هێز برژانگ و برۆ
عه‌زمی جه‌زمی کاتی ڕه‌زما وه‌ک مرۆ

ته‌رزی ڕه‌مزی ڵێوی ئاماڵ سوور و ئاڵ
ڕازی نازی چاوی مه‌ست و نه‌ختێ کاڵ

گا، به‌ناز ئاوڕێکی لێ دابایه‌وه‌
رۆژێ سه‌دجار مردبای ژیابایه‌وه‌

ساقیا، ئاورت ده‌گرت ئه‌و عانه‌ تۆش
جامی مینات نۆش ده‌کرد مه‌ستانه‌ تۆش

یه‌ک به‌ خۆت ده‌تکرد، هه‌را و هاوارو داد:
"هه‌رچی بادا، هه‌رچی بادا، هه‌رچی باد!"

& & &

ساقیا، وا لاده‌وه‌ وا لاده‌وه‌
سه‌ر سه‌رێ تاکه‌ی، سه‌رێ له‌ملا ده‌وه‌

بگره‌، ئه‌مشۆ قه‌دری ئێمه‌ی چاو له‌ ڕێ
هیمنانه‌"باده‌وه" و 'وا وه‌رگه‌ڕێ"

"واوه‌ره‌ ده‌ی واوه‌ره‌، نیزیک به‌ لێم"
چاوه‌ڕێتم، چاوه‌ڕێتم، چاوه‌ڕێم

بێنه‌ مه‌ی، بۆ مه‌ی قڕاتووی بێنه‌وا
ته‌ڕکه‌وه‌ نه‌ی ژه‌نگهه‌ڵاتووی بێ نه‌وا

هه‌رکه‌ مه‌ست بووم شه‌رته‌ وه‌ک نه‌ی ‌هێمنی
بۆت بڵێم ئه‌و شێعره‌ جوانه‌ی (هێمن) ی

"کورده‌واری ئه‌ی وڵاته‌ جوانه‌که‌م
ڕۆڵه‌که‌م، خێزانه‌که‌م، باوانه‌که‌م"

خۆشه‌ویستم، دڵبه‌ره‌ نه‌شمیله‌که‌م
ژیکه‌ڵه‌ی خشپیله‌که‌ی خنجیله‌که‌م

ئه‌ی تریفه‌م، ئه‌ی تروسکه‌م، یاره‌که‌م
یاره‌که‌ی نازداره‌که‌ی ڕازداره‌که‌م

ئه‌ی ئه‌وه‌ی وێردی ده‌م و زاری منی
چاوه‌ڕێی دیداری تۆم وه‌ک (هێمن) ی

(هێمن) ێکی هات به‌ره‌و ژوان بێته‌وه‌
مه‌ست و سه‌رخۆش و گه‌ش و جوان بێته‌وه‌

هات ببینێ نیشتمان و زێده‌که‌ی
هات ببینێ خزم و کاک و دێده‌که‌ی

هات به‌ره‌وو ده‌شت و ده‌ر و دۆڵ و ده‌راو
هات به‌ره‌و دێ و دیمه‌ن و دێم و به‌راو

هات به‌ره‌و هۆبه‌ و هه‌واری کێله‌ شین
وه‌ک مه‌مێ بگرێته‌ ئامێز یایه‌ زین

هات وه‌کوو سیامه‌ند په‌لی وردی بڕی
بۆ خه‌جێ هات کیوی هه‌ڵگوردی بڕی

هات ببینێ یاری گۆرینی له‌بار
یاری جوانی دووره‌ژوانی چاوخومار

هات که‌ ده‌یگوت: "تا بمێنێ هێزی پێم
دێم و دێم و دێم و دێم و دێم و دێم"

هات ببینێ گشت عه‌زیزانی وڵات
هات و هات و هات و هات و هات و هات

هات به‌ره‌و دوندی بڵیندی کێوی له‌ند
شاعیری گه‌وره‌ی گه‌لی خۆش زه‌وق و ڕه‌ند

هات که‌ دیتی دوور به‌ دوور ڕه‌شپۆشه‌ یار
هات.. له‌ به‌رزایی گه‌لا و که‌وته‌ خوار

عیشقی پیریی، بووبه‌ دێوی کۆنه‌ساڵ
گرتی ئه‌وکی شاعیری ناسک خه‌یاڵ..

& & &

ساقیا، به‌س بێنه‌ مه‌ی، به‌س بێنه‌ مه‌ی
وا به‌یانه،‌ مه‌ستی تۆڵه‌م ئه‌و ژه‌مه‌ی

له‌و گزینگه‌ی ئێستێ وا هاتۆته‌ده‌ر
هێشوو هێشوو تیکده‌نێم تێشووی سه‌فه‌ر

تین ده‌ده‌م هێز و بڕست و هه‌ستی خۆم
دێنمه‌ دی ئاواتی به‌رز و قه‌ستی خۆم

هه‌ڵده‌که‌م قؤل بۆ خه‌باتی پڕ خه‌ته‌ر
سه‌د ته‌لێسم و که‌ند و کۆسپم بێته‌به‌ر

تا بمێنێ گیان و سه‌ر تا سه‌ر ده‌ڕۆم
هه‌ر ده‌ڕۆم و هه‌ر ده‌ڕۆم و هه‌ر ده‌ڕۆم..

---

مه‌رگه‌وه‌ڕۆک، گه‌لاوێژی 1363(1984)

نادر شاه افشار پادشاه كرمانج

وی رئیس طایفه افشار و بنیانگذار دودمان افشاریه بود که دوازده سال بر ایران حکومت کرد. پایتخت وی شهر مشهد بود. او در تاریخ به اسکندر دوم و به ناپلئون ایران مشهور است.

سلطنت نادر

---

نادر شاه افشار در سال ۱۶۸۸ در ایل افشار از ایلات کرمانج در خراسان به دنیا آمد. اسم اصلی او نادرقلی بود و هنوز به ۱۸ سالگی نرسیده بود که همراه با مادرش در یکی از یورشهای ازبکهای خوارزم به اسارت آنها در آمد. بعد از مدت کوتاهی از اسارت گریخته و به خراسان برگشت و در خدمت حکمران ابیورد

باباعلی بیگ بود. او گروه کوچکی را به دور خود جمع کرده بعد از کنترل چند ناحیه خراسان خود را نادرقلی بیگ نامید. فئودال بزرگ ملک محمود سیستانی (حاکم سیستان) تا حدی مانع قدرت گیری نادرقلی بیگ شد ولی نادر در سال ۱۷۲۶ پشتیبانی شاه طهماسب صفوی و فتحعلی خان قاجار (پسر شاه قلی خان قاجار و پدربزرگ آقا محمدخان قاجار) را جلب کرده توانست ملک محمود را شکست دهد و حاکمیت شاه ایران را در خراسان بر پا نماید.

شاه طهماسب نادر قلی را والی خود درخراسان اعلام کرد و بعد از آن نادر اسم خود را به طهماسب قلی تغییر داد. سال بعد او مناسباتش با شاه طهماسب را قطع کرده و بعد از سرکوب چند ایل ترک و کرد به حکمرانی کامل خراسان می رسد آنگاه برای به قدرت رساندن شاه طهماسب با افغانها وارد جنگ شده در ۱۷۲۹ رییس افغانها یعنی اشرف افغان را در نزدیکی دامغان و سپس در مورچه خورت اصفهان و برای بار سوم در زرقان فارس شکست داد و بعد در تعقیب وی، افغانستان را مورد تاخت و تاز قرار داده و قبایل این دیار را مطیع نمود. سپس با دشمنان خارجی وارد جنگ شد و روسها را از شمال ایران راند، اما در زمان جنگ با عثمانیها که غرب ایران را در اشغال داشتند متوجه شورشی در شرق ایران شد و جنگ را نیمه کاره رها کرده به آن سامان رفت. شاه صفوی به قصد اظهار وجود دنباله جنگ وی را با عثمانیان گرفت که به سختی منهزم شد.

در سال ۱۷۳۱ به دنبال یک قرارداد بین شاه طهماسب و دولت عثمانی که قسمتی از آذربایجان را به آن دولت وا گزار می کرد نادر، رهبران ایلها را که پشتیبان صفویه بودند در یک جا جمع نمود و با کمک آنها طهماسب را از سلطنت برکنار گردانیده پسر هشت ماهه او عباس را به جانشینی انتخاب کرد و خود را نایب السلطنه نامید. اما در واقع قدرت اصلی در دست نادر بود. نادر شاه در عرض دو سال کل آذربایجان و گرجستان را از عثمانیان پس گرفت. سپس با استفاده از اوضاع آشفته هندوستان به این کشور لشکر کشید و دهلی را تسخیر کرد. نادر با غنائم فراوان که از غارت هند به چنگ آورده بود به ایران بازگشت و هند را در دست سلاطین مغول هند باقی گذاشت. در میان این غنائم جواهراتی چون کوه نور و دریای نور و تخت طاووس شهرت دارند. نادر شاه در اواخر عمر تغییر اخلاق داد و پسر خود رضاقلی میرزا را کور کرد. بعد، از کار خود پشیمان شده بعضی از اطرافیان خود را که در این کار آنها را مقصر میدانست کشت. سرانجام شورشها آغاز شد و نادر به سرکوب شورشیان پرداخت اما زمانی که برای رفع یکی از این شورش ها رفته بود شبانه در چادر خود به قتل رسید.

سلطنت نادر

---

از یکی از مستشرقین نقل شده که اگر فرماندهان خائن سپاهش او را نمی کشتند نادر قصد تسخیر آلمان را نیز داشته است. رد پای جاسوسان و فرستاده های دول غربی در تحریک سرداران او به کشتن وی دیده میشود. در زمانی که صفویان با هجوم افغانها از هم پاشیده بودند و کشور مورد تجاوز دشمنان داخلی و خارجی بود: عثمانیها ازغرب و روسها از شمال و اعراب از جنوب و افغانها در داخل و ترکمانان از شرق به تاخت و تاز و قتل و غارت مشغول بودند، نادر وضعیت حاکمیت ایران را به سامان نمود. بعد از نادر، کریمخان (از سرداران نادر) که از طایفه زند بود به قدرت رسید و حکومت بازماندگان افشار محدود به خراسان شد و کریمخان این منطقه را به احترام نادر که او را ولی نعمت خود میدانست در اختیار جانشینانش باقی گذاشت.

ایران در عهد نادر

---

در عهد نادر دشمنان و متجاوزان به کشور توسط وی سرکوب شدند و کشور اندکی از قدرت گذشتهٔ خویش را در حفاظت از مرزها و اعمال قدرت یک حکومت مقتدر مرکزی بر تمام وطن، بازیافت. ترکمانان و ازبکان به ماوراءالنهر عقب نشینی کردند. بناهایی که به دستور نادر در مشهد بنا شده اند نظیر کلات نادری و کاخ خورشید از آثار مهم بازمانده از این دوران هستند. در عهد او به سپاه و تأمین نیرو بسیار توجه می شد. مردم ایران با وجود ظلم و ستم پادشاهان آخر صفوی به این سلسله امید داشتند. وی همچنین سعی داشت با کمک یک انگلیسی به نام دالتون نیروی دریایی ایجاد کند که ناموفق ماند.

جانشینان نادر

---

نادر زمینه را برای جانشینی مناسب از بین برد. وی بسیاری از اطرافیان خود را از پای درآورد. پس از مرگ وی سرداران او نیز در گوشه و کنار علم استقلال بر افراشتند؛ کریمخان زند وکیل الرعایا در شیراز، احمدخان ابدالی در افغانستان، آزادخان افغان در آذربایجان و حتی محمد حسن خان قاجار در مازندران شروع به حکومت کردند. در خراسان نیز علیقلی خان افشار (برادرزاده نادر) بسیاری از اولاد و خانواده نادر را قتل عام کرد و خود را «عادلشاه» نامید و شروع به حکومت کرد. وی که مردی خونریز و عیاش بود، محمدحسن خان قاجار را شکست داده، پسرش آقامحمد خان را مقطوع النسل کرد. اما سرانجام توسط برادر خود ابراهیم خان، کور و سپس کشته شد. نوهٔ نادر، به نام شاهرخ میرزا را به قدرت رساندند. یکسال بعد، او نیز مخلوع و کور شد اما دوباره به قدرت رسید و با حیله و نیرنگ شاه سلیمان ثانی (از خاندان صفوی که مورد احترام عموم بود) از پای درآمد. شاهرخ نابینا چهل و هشت سال سلطنت کرد اما فقط بر خراسان که همانگونه که ذکر شد، در واقع به مثابه صدقه ای بود از طرف کریم خان به بازماندگان نادر. پس از مرگ کریم خان، آقامحمدخان به قدرت رسید و به خراسان حمله کرد و شاهرخ را با شکنجه کشت. نادر میرزا فرزند شاهرخ پدر پیر و نابینا را بدست خونخواران قاجار رها کرد و به افغانستان گریخت و در زمان فتحعلی شاه ادعای سلطنت کرد که دستگیر و کور شد و زبانش را بریدند و او را کشتند. بدین سان آخرین مدعی سلطنت از خاندان افشار از میان برداشته شد.

سەری ساڵی نوێی ٢٠١٣ پیرۆز بێت

عیشقه‌ ته‌نیا ڕێنوێنی ڕێڕه‌وان(غه‌زه‌ل: حافزی شیرازی )

عیشقه‌ ته‌نیا ڕێنوێنی ڕێڕه‌وان
ئاوی چاوم ڕشته‌سه‌ر رێگه‌ی ئه‌وان

یا وه‌ها به‌، مه‌قسه‌دی خۆت ون بکه‌ی
یا له‌ خۆڕا مه‌بڕه‌ ڕێی پێچ و گه‌وان

یا به‌ نیلی عاشقی ڕووت ڕه‌نگ مه‌که‌
یا جلی ته‌قوا بخه‌ ناو نیل و وان

یا له‌ سه‌رئاور بڕۆخۆش وه‌ک خه‌لیل
یا مه‌چۆ ناو مه‌نجه‌نیقی جێژوان

کوانێ نرخی؟ پێلی ئه‌شکم لای ئه‌وه‌ی
داژوێ که‌شتی له‌ سه‌ر خوێنی ڕه‌وان

قاچی ئێمه‌ گێڕ و، مه‌نزڵ دووره‌ ڕێ
ده‌ستی ئێمه‌ کورت و خورما چاوه‌ڕوان

گه‌ر قسه‌ی هه‌ق لاته‌ حافز بیخه‌ڕوو
خۆی ده‌نا چییه‌، قال و قیلی قاله‌وان!

رهروان را عشق بس باشد دلیل
آب چشم اندر رهش کردم سبیل

پاییز(شێعری خه مبار هه ورامی-اسماعيل كريمي نژاد )

 

پــایــیــز ئـــامـــاوه فـــه ســلـــی ره نگاوره نگ

زه رد و نـــارنــجــی قــاوه یـــی قــه شـــه نگ

پـــــایــــیــــز ئــــامـــاوه گـــه لاریــــزانــــــه ن

بـــه ئـــامـــای پـــایـــیـــز دلـــم حـــه یــرانه ن

هـــورپــــرای گـــه لا تــــا کـــو روی زه مــیــن

زمــــســان جـه کـه لـه و  که رده نش که مین

پــایــیـز چـون وه یــوه ن تــوره که ش زه رده ن

جــه هــازش قـــفـــه و پــژمـــــه وو ده رده ن

ئـی پــیـره ژه نــی ســه د هـــه زار ســـالـــه

بـــیـــه و ره ئـــیـــســی ئــی بـــان و هــــاله

دیــســان شــوش کــه رده و بــه روزگـــــاری

پـــه ری کــاریـــگــه ر فــه ســلــی بی کاری

به رعه کس په ی دوکتور گه رمه ی کارشه ن

چـــونــکــه شــه وو رو هـــه ر بیمارش هه ن

هــه ر لــه یــوه بــدیه ی پاییز یه ک ره نگه ن

لــه یـــوه وه شــیــه ن لــه یــوه دل ته نگه ن

دیــســان زه نــگــیــالــیــش پــژگـنه یوه پاییز

زه مــیــنــی واتـــش خــیــربه یــو ئـــازیـــــز

چــوار مــانــگـیــن واران نــه وران ســـــه رم

قــرر بــیــان وه شــیــیــوه بــنــیـــــــه وه رم

حـــه یـــوان کـــریـــا گه ور باخان چول بیه ن

جـــه هـیـچ لــه یوه نه  هــورپــرای نــیـــه ن

گـــرد کــــه س پـــایـــیـزی به خه م مه زانو

گرد که س په ی وه هار ره حمه ت مه کیانو

ئـــه مـــمـــا خـــو پـــایـیز سولتانی شاره ن

پـــایــیــز چــون بیشکه ی دره خت و داره ن

یـــواش یــه واشــی مــــه وزوشـا به وه رم 

تــا کـــو هــه م دیـسـان هه وا بو وه گه رم

ئیسماعیل چون ویـــش روله ی ره زبه ره ن

دلــی فــه ســلانـه پـایـیـز لاش ســـه ره ن

میراث ماندگار "طاهر توفیق"/ وریا احمد

میراث ماندگار "طاهر توفیق"/ وریا احمد
"طاهر توفیق با انتخاب آثاری متعالی چون "گوڵی سه‌ربه‌ستی"، "بیست و حه‌وت ساڵه‌"، "قه‌لبی من"، "ناڵه‌ی جودایی" و ...، ارزش صدای زیبایش را نزد شنونده دوچندان کرده است، همچنین سبب جلوگیری از نابودی چندین سبک و آواز فولکلور و اصیل کردی شد و با ثبت آنها خدمت بزرگی به موسیقی و هنر کردی کرد."

دوران کودکیم در شهر کویه به دلیل اینکه تنها فرزند خانواده ام بودم، پدرم گهگهاه دستم را می گرفت و مرا به مجالس ویژه سرگرمی و در ادامه گفتگوها و مباحث ادبی و سیاسی و سپس به دنیای موسیقی و ترانه های اصیل کردی می برد.
مجالس در کنار رودخانه ها، چشمه ها و باغ های کویه چون باغات زیتون روستای "هرموته"، باغ های "اومر خوچان"، تاتوته کان"، سراب "کانیله" و ... برگزار می شدند. آن مجالس پر شور و شوق اکنون به حدی زیبا بودند که هنوز هم به خوبی آنها را به یاد دارم. صدای زیبای پدرم «احمد حمه ملا و کاک طاهر توفیق» و سایر دوستان و برادران خوش صدا و هنردوست آنها را که اکثر اوقات برای پدرم و طاهر توفیق می خواندند را به خوبی به یاد دارم.
از سال 1975 و پس از آنکه به اربیل آمده و کار هنری را آغاز کردم با هنرمند جاویدان، کاک طاهر توفیق ارتباط هنری ام آغاز شد. طاهر توفیق اخلاق و خصوصیات خاص خود را داشت و همین سبب شده بود همه مردم به وی احترام بگذارند و وی را دوست داشته باشند. طاهر توفیق هنر کردی را بر پول و مسائل مالی و چیزهایی از این دست ارجحیت می داد، فردی حسود و مال پرست نبود و کرامت و شرافت خود را به همه دارایی های دنیا نمی فروخت. هیچ گاه خود را از کسی کمتر نمی دانست، به همین دلیل اگر احساس می کرد فردی ثروتمند در مجلسی بر آنست که فخرفروشی کند، موضع می گرفت و اینگونه می پنداشت که چنین کسی اصلا وجود ندارد و برایش هیچ احترامی قائل نبود. اما اگر دوست، آشنا و ... از سر نداری به او پناه می برد، حاضر بود همه دارایی اش را در اختیارش قرار دهد.
در اینجا به یاد رفتاری از لودویک فان بتهوون، هنرمند مشهور افتادم، وی همیشه اصرار داشت صندلی اش را در کنسرت ها کنار تخت امپراتوری قرار دهند؛ در ابتدا این کار با مخالفت شدید و شگفت زده شدن مسئولان وقت مواجه می شد. اما بتهوون که یکی از نوادر و نوآوران موسیقی بود، بر تفکرش اصرار کرد و هنرمندان را از پادشاهان کمتر به حساب نمی آورد.
طاهر توفیق با انتخاب آثاری متعالی چون "گوڵی سه‌ربه‌ستی"، "بیست و حه‌وت ساڵه‌"، "قه‌لبی من"، "ناڵه‌ی جودایی" و ...، ارزش صدای زیبایش را نزد شنونده دوچندان کرده است، همچنین سبب جلوگیری از نابودی چندین سبک و آواز فولکلور و اصیل کردی شد و با ثبت آنها خدمت بزرگی به موسیقی و هنر کردی کرد. امروز شاهدیم که دهها هنرمند از سراسر مناطق کردنشین از صدا و سبکش تقلید می کنند و در این زمینه می توان به افرادی چون عزیز شاهرخ، جمال مفتی، ناصر رزازی، طاهر خلیلی، صادق هریری، مجید یعقوب و آرزو ظاهر هناری اشاره کرد که خود نشان دهنده زیبایی صدا و جاودانگی طاهر توفیق در میان کردان است. در اینجا دوست دارم به اطلاع همگی برسانم که من به همراه چند نوازنده دیگر (گروه موسیقی اربیل) مقام "ساقیا واباده وه" را در قلعه اربیل به هنرمند طاهر توفیق کردیم.
بانی این کار کارگردانی به نام ناصر حسن بود، اما متاسفانه باید بگویم که آن فیلم تا امروز پخش نشده است و همین موجبات ناراحتی کاک طاهر را فراهم آورده بود. زیرا هرگاه پیش وی می رفتم یا وی را ملاقات می کردم و از وی می خواستم که باهم اثری تلویزیونی بسازیم به من می گفت: وریا جان، این کار را نکنیم بهتر است، به یاد داری که مقام: "ساقیا وا باده وه" را ضبط کردیم و هیچگاه پخش نشد. به همین دلیل در اینجا از تلویزیون بغداد و کاک ناصر حسن تقاضا دارم که اگر هنوز فیلم نابوده نشده است، در یکی از مناسبت ها این فیلم را پخش کنند و از این راه موجبات شادی هنردوستان و دوستداران طاهر توفیق را فراهم کنند.
طاهر توفیق پس از خود نه فرزند و نه دارایی برجای گذاشت. پس از نزدیک به 50 سال زحمت و تلاش، شب بیداری و تحمل انتقادات و ایرادات ناشیانه از جانب برخی، نه مغازه، نه کاخ، نه ایوان، نه اتومبیل های مختلف از خود برجای گذاشت و حتی خانه ای هم که در آن زندگی می کرد اجاره ای بود.
کاک طاهر روبه روی کوه "هیه سلطان" و در سایه درختان زیتون گورستان "عاربیان"، در آغوش خاکی که بدان عشق ورزیدی و در راهش از هیچ تلاشی فروگذار نکردی بخواب و در آرامش باش... درست است جسمت در میان ما نیست اما صدای گرم و پرشورت، عشق به مردم و میهنت، منش والا و ارزشمندت هیچگاه فراموشمان نمی شود و همه آنها برای فرزندان کویه و همه کردها چون میراثی ماندگار باقی خواهند ماند.

---

منبع: وبسایت هولیر- ترجمه از سورانی: مرتضی مرادی